အယ်ဒီတာစိတ်ကြိုက်

ဟော်မုန်းဆိုတာ လူတစ်ယောက်ရဲ့ ကျန်းမာရေးနဲ့ စိတ်အခြေအနေတွေအားလုံးကို အုပ်စိုးထားတဲ့အရာတစ်ခုလေ။ အထူးသဖြင့် မိန်းကလေးတွေမှာပေါ့။ ဟော်မုန်းမမျှတ တာဖြစ်တတ်တဲ့ သွေးဆုံးခါနီးသူတွေကို ကြည့်ပါလား။ ဟော်မုန်းတွေ အပြောင်းအလဲဖြစ်တာကြောင့် တော်ကြာနေရင်း အေးလိုက် တော်ကြာနေပူလိုက် ဓမ္မတာလည်း လာလိုက်မလာလိုက်နဲ့ မီးယပ်ပြဿနာတွေဖြစ်ရတာပေါ့။ ကိုယ်က သွေးဆုံးခါနီးအရွယ်ကို မရောက်သေးပေမယ့် ကိုယ့်ဆီမှာ ဟော်မုန်းမမျှတတဲ့ ပြဿနာရှိနေရင် ဘယ်လိုလက္ခဏာတွေပြလဲ ဆိုတာကြိုသိထားတော့ မမှားဘူးပေါ့။ ဟော်မုန်းဓာတ်တွေ ညီညွတ်မျှတမှ ဓမ္မတာစက်ဝန်းမှန်မယ်။ စိတ်တိုစိတ်ရှုပ် စိတ်ဖိစီးတာတွေကင်းမှာလေ။ ဒီတော့ ဟော်မုန်းမမျှတ အပြောင်းအလဲ ဖြစ်နေပြီဆိုတဲ့ လက္ခဏာတွေက ဘာတွေလဲ  ( ၁ ) ရုတ်တရက် ကိုယ်အလေးချိန် အများကြီးတက်လာမယ်။ ဟော်မုန်းမမျှတ ခြင်း ရဲ့ လက္ခဏာ တစ်ခုက ကိုယ်အလေးချိန်တွေ ရုတ်တရက်အများကြီးတက်လာပြီး ပြန်ချဖို့ ခက်ခဲတတ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အီစတိုဂျင်၊ cortisol နဲ့ အင်ဆူလင်ဟော်မုန်းတွေ […]

စိတ်ကျန်းမာရေးက နေ့စဉ်ဘဝမှာ ကျန်းမာပျော်ရွှင်စွာ ဖြတ်သန်းစေနိုင်ဖို့အတွက် အရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍကနေ ပါဝင်နေပါတယ်။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာမှ စိတ်ခံစားမှု ကောင်းမှာ ဖြစ်သလို ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာလည်း ကျန်းမာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးအပေါ်မှာ သက်ရောက်နေတဲ့ လူတွေ သိပ်မသိတဲ့ အချက်လေး တစ်ခု ရှိပါတယ်။ ဒါကတော့ ဟော်မုန်းတွေပါ။ ဟော်မုန်း မညီမျှမှုက စိတ်ကျန်းမာရေးကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရိုက်ခတ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒီတော့ ဟော်မုန်း မညီမျှမှုက စိတ်ကျန်းမာရေးအပေါ် တိုက်ရိုက်အားဖြင့်ရော သွယ်ဝိုက်တဲ့ အားဖြင့်ရော ဘယ်လို သက်ရောက်နေလဲဆိုတာကို ဆောင်းပါးလေးထဲမှာ ဖတ်ကြည့်လိုက်နော်။ ဒီဆောင်းပါးလေးထဲမှာ အဓိက ပြောပြပေးသွားမယ့် အကြောင်းအရာလေးတွေကတော့ ဒီဆောင်းပါးလေးထဲမှာ အဓိက ပြောပြပေးသွားမယ့် အကြောင်းအရာလေးတွေကတော့ ဟော်မုန်းတွေက စိတ်ကျန်းမာရေးအပေါ် ဘယ်လို သက်ရောက်နေလဲ။ ဘာတွေက ဟော်မုန်း မညီမျှမှုကို ဖြစ်စေတာလဲ။ ဟော်မုန်း […]

အမျိုးသားနဲ့ အမျိုးသမီး အတူနေတဲ့အခါမှာ အမျိုးသားတွေရဲ့ လိင်စိတ်အထွတ်အထိပ် ရောက်မှုက သိသာထင်ရှားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အမျိုးသမီးတွေကျတော့ လိင်စိတ်အထွတ်အထိပ် ရောက်မှုက အမျိုးသားတွေလောက် သိသာထင်ရှားတာမျိုးမရှိပါဘူး။ တချို့အမျိုးသမီးတွေက သူတို့လိင်စိတ်အထွတ်အထိပ်ရောက်လားဆိုတာကို သူတို့ကိုယ်တိုင်လည်းမသိဘူး။ အိမ်ထောင်ကျ ကလေးတွေရပြီး အသက်ကြီးသွားတဲ့အထိ လိင်စိတ်အထွတ်အထိပ်ရောက်မှုအကြောင်း သေချာမသိသွားရတဲ့သူတွေလည်းရှိတယ်။ အမျိုးသမီးတွေက အတူနေတဲ့အခါတိုင်းမှာလည်း အထွတ်အထိပ်ရောက်တယ်ဆိုတာကို မသိရဘူး။ အတူနေတဲ့အခါ အမျိုးသမီးတွေ လိင်စိတ်အထွတ်အထိပ်မရောက်တာက အမျိုးသမီးတွေအတွက်တင် ပြဿနာမဟုတ်ဘူး။ အမျိုးသားတွေမှာလည်း ပြဿနာဖြစ်နေတယ်။ အမျိုးသားတွေရဲ့ အတ္တတစ်ခုက သူတို့နဲ့ဆက်ဆံရင် အထွတ်အထိပ်ရောက်သွားတယ်ဆိုတာကို လိုချင်ကြတယ်။ ဒီတော့ သူတို့ရဲ့ဆက်ဆံဖော်အဆင်မပြေဖြစ်တာက သူတို့နဲ့လည်း သက်ဆိုင်တယ်လို့ ခံစားကြရလေ့ရှိတယ်။ အခုချိန်ထိလည်း အမျိုးသမီးတွေရဲ့ လိင်စိတ်အထွတ်အထိပ်ရောက်မှုကိစ္စက ဝေခွဲရခက်တဲ့မေးခွန်းတွေအများကြီးရှိနေတုန်းပါပဲ။ လိင်စိတ်အထွတ်အထိပ် ဆိုတာ ယောက်ျားလေးတွေအတွက်တော့ သိပ်ပြီးရှင်းပြစရာမလိုပါဘူး။ အမျိုးသမီးတွေအတွက်ကျ ဒီကိစ္စက နည်းနည်းဖြေရခက်တယ်။ အစားအစာတစ်ခုကို အရသာမခံဘဲ သူ့ရဲ့အရသာကို ရှင်းပြရသလိုဖြစ်နေတယ်။ ရှင်းပြရခက်တယ်။ မြည်းစမ်းကြည့်လိုက်မှ […]

အိမ်ထောင်ကျပြီးပြီဆိုရင် မကြာခင်မှာ ကြားရမယ့် စကားက ကလေးမယူသေးဘူးလားဆိုတာပါပဲ။ အိမ်ထောင်ပြုပြီးသွားရင် ကလေးယူ ရမယ်ဆိုတာက ပုံသေနည်းတစ်ခုလို ဖြစ်နေခဲ့တာ ကြာပါပြီ။ ကလေးမယူရင် ဒီအိမ်ထောင်ရေးက တည်မြဲဖို့ ခက်တယ်ဆိုတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုကလည်း ရှိနေသေးသကိုး။ ဒါပေမယ့် ခုနောက်ပိုင်းမှာ Childless by choice ဆိုတဲ့ ကလေးမယူတဲ့ အလေ့အထကလည်း ခေတ်စားလာပါပြီ။ မျိုးဆက်ကို တန်ဖိုးထားပြီး အစွဲကြီးပါတယ်ဆိုတဲ့ အာရှနိုင်ငံတွေမှာတောင် ဒီအလေ့အထကို စပြီး တွေ့လာရပါပြီ။ ဒါပေမယ့် သိတဲ့အတိုင်းပဲ အိမ်ထောင်ပြုပြီးရင် ကလေးယူရမယ်ဆိုတာက အလေ့အထတစ်ခုလို ဖြစ်နေတော့ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဝေဖန်မှု၊ အပြစ်တင်မှုတွေ ကြုံရတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ခေတ်စားလာတဲ့ Childless by choice Childless by choice ကို စပြီး ဦးဆောင်လာကြတာက အမျိုးသမီးတွေပါ။ Childless by […]

လင်မယားရယ်လို့ ဖြစ်လာရင် လိင်မှုကိစ္စက အမြဲလိုလို ပါနေတတ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကြင်စဦး ဇနီးမောင်နှံတွေဆိုရင် ပိုလို့တောင် လိင်ဆက်ဆံဖို့ တက်ကြွနေတတ်တာပေါ့။ ဒီလိုအချိန်မှာ ဇနီးက ကိုယ်ဝန်ရှိသွားတဲ့အခါ မိခင်နဲ့ ကလေးဘေးအန္တရာယ်ကင်းဖို့ကို အချိန်ကာလတစ်ခုအထိ ထိုးသွင်းဆက်ဆံမှုပါတဲ့ လိင်မှုကိစ္စကို ရပ်တန့်ထားလိုက်ရပါတယ်။ ယောက်ျားဆိုတာကလည်း ယောက်ျားသဘာဝက ကြီးစိုးနေတော့ ဘယ်လောက်ပဲ နားလည်ပေးနိုင်တယ်ပြောပြော ကာမကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လာတဲ့အခါ လိင်စိတ်ဆန္ဒကိုပဲ ရှေ့တန်းတင်ဦးစားပေးတတ်သလို ဖြစ်သွားပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်နေတဲ့ ဇနီးသည်က မီးဖွားပြီး တာနဲ့ပဲ ချက်ချင်းစိတ်မထိန်းနိုင်ဘဲ လိင်ဆက်ဆံလိုက်တာ၊ ဆရာဝန်မှာကြားခဲ့တဲ့ စကားကို သေချာနားမထောင်တာမျိုးတွေ လုပ်မိတတ်ကြတာပေါ့။ မီးဖွားပြီး ဘယ်လောက်အကြာမှ လိင်ဆက်ဆံသင့်လဲ။ ပုံမှန်အားဖြင့်တော့ ရိုးရိုးမွေးထားတဲ့သူတွေကို ၄၅ ရက်အနည်းဆုံးစောင့်ပေးရမယ်လို့ ဆိုထားပေမယ့် မိခင်အဆင်ပြေတဲ့အထိ စောင့်သင့်ပါတယ်။ ဒီလိုကာလအတွင်းမှာ မေမေအနေနဲ့လည်း မီးဖွားဒဏ်ကြောင့် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေမယ်၊ ကလေးကို နို့တိုက်နေရမယ်၊ အစစအရာရာအတွက်ကို […]

ခုခေတ်မှာ အမျိုးသမီးတွေက အိမ်မှုကိစ္စအပြင် ပြင်ပအလုပ်တွေကို တွဲဖက်လုပ်လာရပါပြီ။ ကိုယ်ပိုင်လုပ်ငန်း၊ ကုမ္ပဏီဝန်ထမ်း စတဲ့ ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ နယ်ပယ်အသီးသီးမှာ အမျိုးသားတွေနဲ့ ရင်ပေါင်တန်းပြီး လုပ်ကိုင်လာကြပါပြီ။ ဒါပေမယ့် သူတို့ရဲ့ မူရင်းအလုပ်ဖြစ်တဲ့ အိမ်မှုကိစ္စ၊ ကလေးတွေ ကိစ္စစတာတွေကိုလည်း လက်လွှတ်လို့မရသေးပါဘူး။ ဘယ်လောက်ပဲ အမျိုးသားက ကူတယ်ပြောပြော အမျိုးသမီးတွေကပဲ ဦးဆောင်လုပ်ရတာပါ။ တစ်ကိုယ်တော် အမေတွေဆို ပိုပြီးအလုပ်များပါသေးတယ်။ ဒီလိုအမျိုးသမီးတွေအတွက် Work-Life balance ဆိုတာ လိုကို လိုအပ်လာပါပြီ။ ဒါကြောင့် အမျိုးသမီးများ Work-Life balance မျှစေဖို့ နည်းလမ်းကောင်းလေးတွေကို မျှဝေပေးလိုက်ပါတယ်။ Work-Life balanceဆိုတာ အလုပ်ရယ် ကိုယ်ပိုင်ဘဝရယ်လို့ အလွယ်တကူ ပြောလို့ရပေမယ့် တကယ်က ဒီထက် နက်ရှိုင်းပါတယ်။ Balance ဖြစ်ဖို့ဆို ပိုတောင် ခက်ပါသေးတယ်။ အလုပ်မှာဆိုရင် ဝန်ထမ်းဆိုရင် ကိုယ့်လက်အောက်ငယ်သားတွေ၊ […]

ညဂျူတီ ဆင်းရတဲ့အလုပ်ဟာ အိပ်ရေးပျက်ရုံတင်မကဘဲ အမျိုးသမီးကျန်းမာရေးကိုပါ ထိခိုက်စေနိုင်တယ်ဆိုတာ သတင်းဆိုးတစ်ခုပါပဲနော်။ သူနာပြု၊ ဆရာဝန် တို့လို ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေနဲ့ လုံခြုံရေးဝန်ထမ်းတွေဆိုရင် ညဂျူတီနဲ့မကင်းနိုင်သလို ညဘက်အလုပ်လုပ်တတ်တဲ့ အလုပ်များသူ လေဒီတို့အတွက်လည်း မကြာခဏအိပ်ရေးပျက်ရတာပါပဲ။ ဒီလို ညဘက်အလုပ်လုပ်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေဟာ ပုံမှန်ထက် သွေးဆုံးချိန်စောနိုင်တဲ့အပြင် နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါ၊ အရိုးပွရောဂါနဲ့ မှတ်ဉာဏ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြဿနာတွေဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်ရှိတယ်လို့ သုတေသနအသစ်ကဖော်ပြလာပါတယ်။ ညဂျူတီ အလုပ်လုပ်တဲ့အမျိုးသမီးတွေ သွေးဆုံးချိန်စောနိုင်တယ် Human Reproduction ဂျာနယ်မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ ဒီသုတေသနအရ တစ်ခါတလေမှ ညဆိုင်းအလုပ်လုပ်သူ အမျိုးသမီးတွေမှာတောင် စောစီးစွာသွေးဆုံးနိုင်ခြေပိုများတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်မယ်ဆိုရင်နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါ၊ အရိုးပွရောဂါနဲ့ မှတ်ဉာဏ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြဿနာတွေဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ အသက် ၄၅ နှစ်မတိုင်ခင်သွေးဆုံးခဲ့တဲ့ အမျိုးသမီးတွေမှာ အလုပ်လုပ်ချိန်က အရေးပါတဲ့အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်ခဲ့နိုင်တယ်လို့ ကနေဒါနိုင်ငံ University of Dalhousie မှ ဦးဆောင်သုတေသီ David Stock ကပြောပါတယ်။ ဒီလိုအလုပ်လုပ်ခြင်းကြောင့် ကိုယ်တွင်းဇီဝနာရီကို […]

စိတ်တွေ ဖိစီးလိုက်တာ၊ အလုပ်တွေကလည်း ဒီလောက်လုပ်နေတာတောင် မပြီးဘူးဆိုတဲ့ လေဒီလေးတွေ များရှိလား။ ဒါဆိုရင်တော့ ပြောစရာတစ်ခုရှိလာပါပြီနော်။ ဒါကတော့ အလုပ်တွေကို တအားဖိလုပ်နေလို့ စိတ်ဖိစီးနေတာ ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့အချက်တစ်ခုပါ။ စိတ်ဖိစီးမှုများလာတဲ့အခါ အလုပ်တွေကိုကောင်းကောင်းမလုပ်နိုင်တော့ပါဘူး။ အာရုံစူးစိုက်မှုကလည်း ကျလာပါတယ်နော်။ နောက်ဆို စိတ်ဓာတ်ကျ တဲ့အထိ  ဖြစ်လာမှာပါ။ အလုပ်ချိန်များများလုပ်လေ စိတ်ဓာတ်ကျလေလေပါ အလုပ်စားပွဲမှာ တစ်ချိန်လုံးထိုင်နေရတာက ခက်ခဲပင်ပန်းပါတယ်။ တစ်နေ့တာမှာ ၈ နာရီထက်ကျော်ပြီး အလုပ်စားပွဲမှာ ထိုင်နေရတာက အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ စိတ်ဖိစီးမှုက ပိုလာနိုင်ပါတယ်။ ဒီခံစားချက်က စိတ်ခံစားမှုသက်သက်ပဲတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ လေ့လာချက်တွေအရလည်း အမျိုးသမီးတွေဟာ အလုပ်ချိန်များများ အလုပ်လုပ်လေလေ စိတ်ဖိစီးမှုပိုများလာလေလေလို့ တွေ့ရှိထားရပါတယ်။ သုတေသီတွေက လေ့လာမှုအတွင်း အလုပ်လုပ်နေတဲ့ အမျိုးသမီးတွေကို လေ့လာခဲ့ပါတယ်။ ဒီလေ့လာမှုအရ တစ်ပတ်မှာ အလုပ်ချိန် နာရီ ၄၀ ထက် အလုပ်လုပ်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေထက် တစ်ပတ်မှာ […]

ဒီအကြောင်းအရာကို ရေးတော့မယ်ကြံတော့ အမျိုးသားထု တော်တော်များများ မကျေနပ်လောက်ဘူးလို့တော့ တွေးထားမိတယ်ဗျ။ ဒါပေမယ့် ဒီတလောမှ ရေးဖို့အတွက် ပေါ်လာတဲ့အတွေးလေးမို့ သေချာတော့ ဖတ်ကြည့်စေချင်ပါတယ်။ အိမ်အလုပ် ဆိုတာ အိမ်ထောင်ရှင်လေဒီတို့နဲ့ပဲ ဆိုင်တာလား အိမ်အလုပ် ဆိုတာ အိမ်ထောင်ရှင်လေဒီတို့နဲ့ပဲ ဆိုင်တာလား။ ဒီနေရာမှာ အိမ်အလုပ် လို့ သုံးနှုန်းထားတဲ့အတွက် ဒီအိမ်တစ်ခုလုံးမှာ နေနေတဲ့သူအားလုံးနဲ့ သက်ဆိုင်ပါတယ်။ ဒီတော့ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်တည်းရဲ့ တာဝန်မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီအလုပ်တွေဟာ ခင်ပွန်းနဲ့လည်း သက်ဆိုင်သလို အိမ်မှာနေနေတဲ့ ကလေး၊ လူကြီး၊ ဆွေမျိုး အားလုံးနဲ့ သက်ဆိုင်ပါတယ်။ ရှေးယခင်တုန်းကလို အိမ်အလုပ် မိန်းမအကုန်လုပ်၊ ယောက်ျားအလုပ်က ပိုက်ဆံရှာကျွေးရင် ပြီးပြီ၊ အိမ်အလုပ်ဆိုတာ အိမ်ထောင်ရှင်လေဒီ တို့နဲ့ပဲ ဆိုင်တာဆိုတဲ့ အတွေးအခေါ်တွေက ဒီဘက်ခေတ်မှာ အလုပ်မဖြစ်တော့ဘူးဆိုတာ သိထားဖို့တော့ လိုမယ်နော်။ ဒါဆို အိမ်အလုပ် တာဝန်တွေကို ဘယ်လိုခွဲကြမလဲ။ လူတိုင်းမှာ […]