ကလေးကျန်းမာရေး

ကလေးတွေ ဝမ်းလျှောတယ်၊ လေနာတယ်ဆိုရင် ဝမ်းဗိုက်ပြဿနာလို့ပဲ ထင်ကြပါတယ်။ အချိန်တန်ရင် ကောင်းသွားမှာပါဆိုပြီး အားတင်းတတ်ကြတယ်။ တကယ်လည်း ဟုတ်ပါတယ်။ တချို့ဗိုက်ပြဿနာတွေက အချိန်တန်ရင် ကောင်းသွားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကလေးတစ်ယောက်အနေနဲ့ ဗိုက်ပြဿနာတွေ ခဏခဏ ခံစားနေရမယ်ဆိုရင် ဗိုက်နဲ့ မဆိုင်တဲ့ တခြားဆိုးကျိုးလေးတွေပါ ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ ကလေးတွေမှာ ဖြစ်တတ်တဲ့ ဗိုက်ပြဿနာများ ကလေးအများစုမှာတော့ ဝမ်းချုပ်တာ ဝမ်းလျှောတာ အန်တာ လေနာတာ စတာတွေက အတွေ့ရများတဲ့ ပြဿနာတွေပါပဲ။ ရှားရှားပါးပါး အူရောင်တာတို့ (Inflammatory bowel disease) လက်တို့စ်မချေဖျက်နိုင်တာတို့လည်း ရှိပါတယ်။ ခဏခဏ ဗိုက်ပြဿနာ ဖြစ်တဲ့အခါ ခဏခဏ ဝမ်းလျှောလိုက်၊ ဗိုက်အောင့်လိုက် ဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ ကလေးက စိတ်မကြည်တော့ပါဘူး။ လူကြီးတောင် နေမကောင်းရင် ညည်းတတ်သေးတာ ကလေးတွေလည်း ဒီလိုပါပဲ။ ပိုးကြောင့် ဝမ်းလျှောတာမျိုးဆို ဖျားတာပြုတာ ရှိတတ်ပါတယ်။ ဒီတော့ ကလေးက ဝမ်းသွားတာတစ်မျိုး၊ […]

မေမေရေ သားသားဗိုက်အောင့်တယ်၊ မီးမီးဗိုက်အောင့်တယ်ဆို မိဘတွေစိုးရိမ်တတ်ကြပါတယ်။ ခြေမကိုင်မိ လက်မကိုင်မိနဲ့ ဘာများ အစားမှားကျွေးမိလို့လဲဆိုပြီး တွေးတတ်ကြပါတယ်။ လူကြီးတွေမှာ ဝမ်းဗိုက်ဆိုတာ ပြဿနာပေါင်းစုံပေးတတ်သလို ကလေးတွေမှာဆိုလည်း ဝမ်းလျှောတာကစလို့ လေနာ၊ ဝမ်းချုပ် အစုံဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ကလေးတွေ ဝမ်းတစ်လုံးမကောင်းရင် မိဘတွေ ခေါင်းခဲရတာမို့လို့ ကလေးတွေမှာ ဖြစ်တတ်တဲ့ ဝမ်းဗိုက်ပြဿနာအချို့ကို ပြောပြပေးချင်ပါတယ်။ ကလေးတွေမှာ အဖြစ်များတဲ့ ဝမ်းဗိုက်ပြဿနာများ ဝမ်းလျှောခြင်း ဝမ်းချုပ်တာ နို့သကြား မချေဖျက်နိုင်တာ လေနာတာတွေက ကလးတွေရဲ့ ဝမ်းဗိုက်ကလေးကို နှိပ်စက်နေတဲ့ အစာခြေစနစ် ပြဿနာတွေပေါ့။ ကလေးတို့ ဝမ်းဗိုက်ပြဿနာ အဖြာဖြာရဲ့ စွမ်းအားရှင် ဘက်တီးရီးယားများ ကလေးတို့ရဲ့ အစာခြေစနစ် ကျန်းမာစေဖို့ဆိုရင် အကောင်းဆုံး လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်မယ့် အရာလေးတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါကတော့ အစာခြေစနစ်ထဲမှာ နေထိုင်ကြတဲ့ သန်းပေါင်းများစွာသော စွမ်းအားရှင် အကျိုးပြု ဘက်တီးရီးယား လေး တွေပါ။ […]

ဘေဘီလေးတွေက ဖူးပွင့်လာမယ့် ပန်းကလေးတွေဆိုရင် ဖေဖေမေမေတို့က ဥယျာဉ်မှူးတွေပါ။ ဥယျာဉ်မှူးတွေရဲ့ တာဝန်က ပန်းကလေးတွေ လှပစွာဖူးပွင့်နိုင်စေဖို့ဆိုရင် ဖေဖေမေမေတို့တာဝန်က ဘေဘီလေးတွေ ကောင်းမွန်စွာ ကြီးပြင်းလာစေဖို့ပေါ့။ ကောင်းမွန်စွာ ကြီးပြင်းလာစေဖို့ဆိုရာမှာ ဘေဘီလေးက ရောဂါကင်းဖို့ရော၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကြံ့ခိုင်ဖို့ရော၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးသန်စွမ်းဖို့ပါ လိုပါမယ်။ ဒီလို အဖက်ဖက်က ပြည့်စုံဖို့ အာဟာရပြည့်ဝရေး၊ ကျန်းမာတဲ့ နေထိုင်မှုပုံစံ၊ ချစ်ခင်အလေးစိုက်မှု နဲ့ လုံလောက်တဲ့ ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံမှုဆိုတဲ့ အချက်တွေအားလုံးကို သေချာ ဂရုတစိုက် လုပ်ဆောင်ဖို့လိုမှာပါ။ ကာကွယ်ဆေးထိုးဖို့ အရေးကြီးလို့လား။ ကာကွယ်ဆေးထိုးတာက တစ်ကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ အရေးပါတဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုပါ။ ကာကွယ်ဆေး ပြည့်ဝစွာ ထိုးနှံမှုက နှစ်စဉ် ကလေးငယ် သန်းပေါင်းများစွာကို ရောဂါတွေဘေးကနေ ကာကွယ်ပေးနေတာပါ။ ကာကွယ်ဆေးက ရောဂါတွေရဲ့ အန္တရာယ်ကနေ ကာကွယ်ပေးရာမှာ ထိရောက်စွာ အားဖြည့်ပေးပါတယ်။ ကလေးတွေကို […]

ဂျပန်ဦးနှောက်ရောင် ရောဂါဆိုတာ ခြင်ကတဆင့် ကူးစက်တဲ့ ရောဂါပါ။ ခြင်ကတဆင့် ကူးစက်တဲ့ တခြားရောဂါတွေလိုပဲ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အတွေ့ရများပါတယ်။ မတော်တဆ ကူးစက်ခံရလို့ နောက်ဆက်တွဲရောဂါဝင်ခဲ့ရင် ကုသလို့ မရဘဲ အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်တဲ့အထိ ပြင်းထန်တဲ့ ရောဂါပါ။ ကံကောင်းတာကတော့ ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီး ကာကွယ်လို့ ရနေတာပါပဲ။ ဂျပန်ဦးနှောက်ရောင် ရောဂါက အာရှနိုင်ငံတွေမှာ အဖြစ်များပြီး တစ်နှစ်ကို လူနာပေါင်း ၆၈ ၀၀၀လောက် ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ လက္ခဏာပြတာလည်း ရှားပါတယ်။ သေနှုန်းကတော့ လူ ၁၀၀မှာ အယောက် ၃၀လောက် သေဆုံး နိုင်ပါတယ်။ ဦးနှောက်ရောင်ပြီး ရာသက်ပန် ဦးနှောက်ထိခိုက်သွားနိုင်ခြေကတော့ ၃၀ကနေ ၅၀ရာခိုင်နှုန်းထိ ရှိပါတယ်တဲ့။ ဂျပန်ဦးနှောက်ရောင် ရောဂါဆိုတာ ဂျပန်ဦးနှောက်ရောင် ရောဂါက ကျူးလက်စ် ခြင်ကိုက်ရာကနေ ကူးစက်ပါတယ်။ ရောဂါဖြစ်စေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ကတော့ ဖလာဗွီဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ဖြစ်ပြီး […]

ရင်သွေးလေးတွေဟာ တစ်ခါတစ်ရံမှာ အကြောင်းပြချက် ရေရေရာရာမရှိပဲ အော့အန်တာမျိုးဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်လာပြီဆိုရင် မိဘတွေမှာ ခြေမကိုင်မိ လက်မကိုင်မိနဲ့ ပြာယာခတ်တတ်ကြတာ သဘောဝပါပဲ။ တကယ်တော့ ကလေးတွေ အော့အန်ရတဲ့အကြောင်းအရင်းတွေဟာ အမျိုးမျိုးဖြစ်နိုင်ပြီး ဘယ်လိုပြဿနာကြောင့် အော့အန်နိုင်လဲဆိုတာကို သိနားလည်ထားမယ်ဆိုရင် တည်တည်ငြိမ်ငြိမ်နဲ့ ဖြေရှင်းကုစားပေးနိုင်ဖို့ အခွင့်အလမ်းများပါတယ်။ အဖြစ်များတာကတော့ အစာအိမ်ဗိုင်းရပ်စ်တွေကြောင့် ဒါမှမဟုတ် အစာအဆိပ်သင့်တာမျိုးတွေကြောင့်ပါ။ ဒါပေမယ့် တခြားအကြောင်းအရင်းကြောင့်လည်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ရေဓာတ်ချို့တဲ့တာပါပဲ။ ဘယ်လိုအကြောင်းကြောင့်ပဲ ဖြစ်ပါစေ အော့အန်တာကို သက်သာအောင် ကူညီနိုင်ပါတယ်။ ရေဓာတ်ချို့တဲ့တာဟာ အဖြစ်များတဲ့ပြဿနာဖြစ်ပါတယ်။ ကလေးတွေကို ကိုယ်တိုင်ဂရုတစိုက်နဲ့ အစားအစာမပြင်ဆင်ပေးနိုင်ရင် ရေဓာတ်ချို့တဲ့တာဖြစ်ဖို့ အလွန်နီးစပ်ပါတယ်။ အော့အန်တာအပြင် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေတာ၊ ပါးစပ် အာခေါင်ခြောက်တာ၊ ငိုကြွေးချိန်မှာ မျက်ရည်သိပ်မကျတာ၊ အရေပြားအေးစက်နေတာ၊ ပုံမှန်အတိုင်း ဆီးမသွားတာ၊ ဆီးအရောင်ရင့်လွန်းနေတာတွေပါဖြစ်နေပြီဆိုရင် သင့်ကလေး ရေဓာတ်ချို့တဲ့တာသေချာနေပါပြီ။ ရင်သွေး အော့အန်ခြင်းကို သက်သောစေမယ့် နည်းလမ်းများ အော့အန်ရတဲ့အကြောင်းအရင်းတွေထဲက အဓိကအချက်တစ်ခုက ရေသောက်နည်းပြီး ရေဓာတ်ချို့တဲ့လို့ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ရေဓာတ်ပြန်ပြည့်အောင် […]

လူကြီးတွေလို ရောဂါလက္ခဏာ တိတိကျကျ မပြောပြတတ်တဲ့ ကလေးတွေရဲ့ ကျန်းမာရေးနဲ့ ပတ်သက်ရင် သူတို့ရဲ့ အပြုအမူနဲ့ ပြင်ပလက္ခဏာလေးတွေကို အမြဲသတိထားမိဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ကလေးက အစာမစားချင်ဘူးဘဲ ပြောနေပြီ ဆိုရင် ကလေးမှာ အစာမကြေတာများ ဖြစ်နေလားလို့ စတင် သံသယ ရှိသင့်ပါပြီ။ အစာမကြေတာက ဝမ်းချုပ်တာ လိုပဲ ကလေးတွေမှာ အဖြစ်များတဲ့ ကျန်းမာရေး ကိစ္စ တစ်ခုပါ။ လူကြီးတွေမှာ လိုပဲ ကလေးတွေမှာလည်း ဖြစ်နိုင်ခြေများပါတယ်။ ကလေး အစာမကြေဖြစ်နေလား ဘယ်လိုသိနိုင်မလဲ ..ဘယ်လိုကာကွယ်ကြမလဲ ...... အစာမကြေတာက ကြီးကြီးမားမား ကျန်းမာရေး ပြဿနာလို့ မဆိုသာပေမယ့် သေချာလေး ဂရုစိုက် စောင့်ရှောက်ဖို့တော့ လိုပါတယ်။ အစာမကြေခြင်းက နောက်ဆက်တွဲ ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေ ဖြစ်လာစေနိုင်သလို သားသားမီးမီးတို့ရဲ့ ပျော်ရွှင်စရာ အချိန်လေးတွေကို ထိခိုက်စေနိုင်လို့ပါ။ https://hellosayarwon.com/parenting/school-age-children/school-age-children-nutrition/healthy-food-for-childs/ ကလေးက […]

ငယ်ရွယ်စဉ်မှာ အဝလွန်တဲ့ကလေးတွေ ဟာ အာရုံကြောချို့ယွင်းတဲ့ရောဂါ Multiple Sclerosis (MS) ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ နိုင်ငံစုံကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက သတိပေးလိုက်ပါတယ်။ ခုခေတ်မှာ ကလေးတွေရဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်တွေဟာ ယခင်ဆယ်စုနှစ်တွေကထက် ပိုပြီးမြင့်မားလာနေကြပါတယ်။ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ အစာအာဟာရကျွေးမွေးမှုပုံစံတွေကြောင့်ပေါ့။ ဒီတော့ကလေးတွေမှာလဲ အဝလွန်တဲ့ပြဿနာနဲ့ရင်ဆိုင်လာရပါတယ်။ သုတေသနပညာရှင်တွေရဲ့ လေ့လာချက်တွေအရ ငယ်ရွယ်စဉ်မှာ အဝလွန်တဲ့ကလေးတွေ ဟာ အသက်ကြီးလာချိန်မှာ နှလုံး၊ သွေးတိုး၊ ဆီးချိုနဲ့ လေဖြတ်နိုင်ခြေတွေပဲ မြင့်မားတာမဟုတ်ပါဘူးတဲ့။ အရွယ်မတိုင်ခင်မှာပဲ Multiple Sclerosis ဝေဒနာခံစားလာရနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ လာမယ့် ၂၀၃၅ ရောက်ရင် တစ်ကမ္ဘာလုံးက ကလေးငယ်တွေရဲ့ ၁၄% လောက်ဟာ အဝလွန်နေနိုင်တယ်လို့ ဗြိတိန်အခြေစိုက် ကွင်းမေရီတက္ကသိုလ်ရဲ့ လေ့လာချက်တွေကဆိုထားပါတယ်။ ဒီကလေးတွေထဲက တချို့တစ်ဝက်ဟာ MS ရောဂါဝေဒနာခံစားနေရနိုင်ပါတယ်။ ပုံမှန်အားဖြင့် MS ဖြစ်စေတဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်းဟာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဆေးလိပ်သောက်သုံးမှုတွေကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လေ့လာချက်အသစ်တွေအရ […]

ကိုယ်ပူကြီးရင် တက်တတ်တဲ့ သင့်ကလေးအတွက် သင်စိတ်ပူမိတာမဆန်းပါဘူး။ ကလေးငယ်တွေမှာ ကိုယ်ပူကြီးလာတဲ့အခါ တက်တဲ့အခြေအနေတစ်ခုရှိပါတယ်။ မိမိကလေးမှာဖြစ်စေ၊ အခြား အိမ်နီးချင်း ကလေးတွေမှာဖြစ်စေ ကိုယ်ပူကြီးပြီး တက်သွားတယ်ဆိုတဲ့ အတွေ့အကြုံမျိုး ရှိတတ်ကြမှာပါ။  ကြားလည်း ကြားဖူးကြလိမ့်လို့ထင်ပါတယ်။ အရင်မူလက အာရုံကြောစနစ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘာပြဿနာ မှလည်း  မရှိဖူးဘဲ ပုံမှန်အတိုင်း ကျန်းကျန်းမာမာနဲ့ကြီးပြင်းနေတဲ့ ကလေးတွေမှာ ဒီလိုပြဿနာနဲ့ ကြုံတွေ့ရတဲ့အခါ မိဘတွေအနေနဲ့ အတော်လေး အံဩပြီး စိတ်ပူပင်ရမှာပါ။ ကိုယ်ပူကြီး ပြီးတက်တဲ့အချိန်ဟာ မိနစ်အနည်းငယ်သာကြာပေမဲ့ မိဘတွေအနေနဲ့တော့ တစ်ကမ္ဘာလောက်ကြာ တယ်လို့ခံစားရမှာပါ။ ကံကောင်း ထောက်မစွာနဲ့ပဲ ထိုအခြေအနေဟာ အန္တရာယ်မကြီးလှပါဘူး။ ပြင်းထန်တဲ့ ကျန်းမာရေး ပြဿနာတစ်ခု လည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ကိုယ်ပူကြီးပြီး တက်တဲ့လက္ခဏာတွေကို အသေးစိတ်ပြောပြ ချင်ပါတယ်။ ကိုယ်အပူချိန်တက်လာပြီဆိုတာနဲ့ ကလေးဟာ ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးတုန်ရီလာပြီး သတိလစ်သွားနိုင်ပါတယ်။ တစ်ခါတရံတော့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုကသာလျှင် […]

ဒီ ၂၀၂၀ သြဂုတ် လလယ်ပိုင်းလောက်မှာ ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်းမှာ ဆုံဆို့နာ ကပ်ရောဂါအသွင် (outbreak)ဖြစ်တယ်ဆိုပြီး သတင်းတွေ တက်လာပါတယ်။ ခုချိန်ထိကို တွေ့ရှိသူ ၄၅ယောက်မှာ ၆ယောက်လောက်လည်း ဆုံးသွားပြီးပါပြီ။ ဒါက လတ်တလော ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ကိုဗစ်နဲ့ သေဆုံးသူအရေအတွက် အတူတူပါပဲ။ ကိုဗစ်က ကာကွယ်ဆေး၊ ကုသဆေး မပေါ်သေးလို့ ၆ယောက်ဆုံးတာ လက်ခံလို့ရပေမယ့် ကာကွယ်ဆေးရော၊ ကုသဆေးပါ ရှိတဲ့ ဆုံဆို့နာက ၆ယောက်ဆုံးတာ ရင်နာစရာပါ။ အနောက်နိုင်ငံတွေမှာ ကာကွယ်ဆေး လွှမ်းခြုံမှု အားကောင်းလို့ရော၊ လူတိုင်းနီးပါး ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီး herd immunityရနေလို့ရော သူတို့မှာ သိပ်မဖြစ်ကြတော့ပါဘူး။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေ ဖြစ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် အင်ဒိုနီးရှား၊ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်၊ ဗီယက်နမ် စတဲ့နိုင်ငံတွေမှာ ၂၀၁၆လောက်က စပြီး ခပ်စိပ်စိပ် တွေ့လာရပါတယ်။ ဖြစ်လိုက်ရင်လည်း ကပ်ရောဂါအသွင် […]

လိင်ပညာပေးကို မကြာခင်မှာ ကျောင်းစာတွေမှာ ထည့်သွင်းဖို့ ပြင်ဆင်နေကြပါပြီ။ ဒါဟာ ကောင်းတဲ့အချက်ပါပဲ။ မီးဆိုတာ ပူမှန်းသိမှ ရှောင်ရကောင်းမှန်း နားလည်မှာလေ။ ခုလက်ရှိကတော့ ဆယ်တန်းမှာ သင်ဖို့ ပြောထားကြပါတယ်။ နောက်ပိုင်းကျရင်တော့ ဒီထက်ငယ်တဲ့ အရွယ်မှာလည်း သင်လာလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ တကယ်တော့ လိင်ပညာပေးကို ဘယ်အရွယ်ကစသင်ရမလဲဆိုတော့ သူများနိုင်ငံတွေမှာတော့ ကလေးက  ပြောတာကို နားလည်တယ်ဆိုတာနဲ့ သင်ပေးလို့ရပါပြီတဲ့။ ကလေးတွေရဲ့ နားလည်နိုင်စွမ်းပေါ်မူတည်ပြီး တဖြည်းဖြည်း တိုးသင်သွားတာပါ။ လိင်စော်ကားခံရတယ်ဆိုတာ အသက်အရွယ်မရွေး ကျားမမရွေး ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတာ အားလုံး မြင်နေ ကြားနေရပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကလေးတွေကို ကိုယ့်ကိုယ်ကို ကာကွယ်တတ်အောင် စောစောသင်ထားနိုင်ရင် အကောင်းဆုံးပါပဲ။ နောက်တစ်ခုက လိင်ပညာပေးဆိုတာ ကျောင်းက ဆရာ၊ ဆရာမတွေပဲ သင်ပေးရတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကလေးငယ်လေးတွေနဲ့ အရင်ဆုံးထိတွေ့ရမှာ အိမ်က မိဘတွေပါ။ ဒါပေမယ့် စစချင်းဆို […]