ကူးစက်ရောဂါများ

ကာကွယ်ဆေးတွေက စထိုးနေပြီဆိုတော့ မကြာခင် ကိုယ့်အလှည့် ဒါမှမဟုတ် ကိုယ့်မိသားစုထဲက တစ်ယောက်ယောက်အလှည့် ရောက်လာမှာပါ။ ကာကွယ်ဆေးထိုးဖို့လည်း စာရင်းဝင်တယ်။ တခြားဓာတ်မတည့်တာ ဘာညာလည်း မရှိဘူး။ တစ်ခုပဲ။ အပ်ကြောက် တယ်။ အပ်မြင်တာနဲ့ကို နေစရာမရှိအောင် ကြောက်လာတာ။ ဘယ်လောက်ပဲ ပုရွက်ဆိတ်ကိုက်သလောက်ပဲ နာတာပါပြောပြော အဲ့ဒီအပ်ကြီး စိုက်ဝင်နေတာကို မကြည့်နိုင်တာ။ ဒါပေမယ့် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးကလည်း ရတုန်းလေးထိုးရမှာ။ ကိုယ့်ဟာကိုယ်ထိုးဆို ဘယ်နားသွားဝယ်ရမလဲတောင် မသိ။ မြန်မြန်ထိုးမှ ကိုယ့်ကိုယ်ရော၊ သူများကိုပါ ကာကွယ်နိုင်ပြီး ဒီကပ်ရောဂါကြီးပြီးမှာဆိုတော့ ထိုးကလည်း ထိုးချင်၊ ကြောက်ကလည်းကြောက်။ ဒီလို ဝေခွဲမရဖြစ်နေပြီဆိုရင်တော့ ဒီဆောင်းပါးက သင့်ကို ကူညီနိုင်မှာပါ။ အပ်ကြောက် တယ်ဆိုတာ ရောဂါလား။ အပ်ကြောက် တယ်ဆိုတာကို Trypanophobiaလို့ ခေါ်ပြီး ကြောက်စိတ်တစ်မျိုးလို့ လက်ခံထားကြပါတယ်။ အမြင့်ကြောက်တာ၊ အလုံပိတ်အခန်းတွေ ကြောက်တာလိုမျိုး ကြောက်စိတ်တစ်ခုပါပဲ။ အထူးသဖြင့် […]

ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး ထိုးမယ့်သူတွေကို ကျန်းမာရေး မေးခွန်းလေးတွေ မေးတဲ့အခါ အရင်က ဓာတ်မတည့်တဲ့ ပြဿနာရှိသလားဆိုတာ ပါပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး လူနာတွေက ဓာတ်မတည့်ရင် လုံးဝမထိုးရဘူးလားဆိုတာလည်း မေးကြသလို၊ ဆေးထိုးပြီးမှ ဓာတ်မတည့်ရင် ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲဆိုတာလည်း မေးကြပါတယ်။ ဓာတ်မတည့်ခြင်း က ဒီလောက်ကြောက်ဖို့ကောင်းလား။ ဓာတ်မတည့်ခြင်း ဆိုသည်မှာ ဓာတ်မတည့်ဘူးဆိုတာက တစ်ယောက်ခြင်းစီရဲ့ ခုခံအားနဲ့ ဆိုင်တဲ့ ပြဿနာပါ။ ဒီဆေးပဲ ထိုးတယ်၊ သောက်တယ်။ သူကမတည့်ဘူး။ ကိုယ်က တည့်တယ် ဒီလိုမျိုးပါ။ ဓာတ်မတည့်ခြင်းဆိုတာက ဘာနဲ့မဆို ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဆေးဝါးတွေ၊ အစားအစာတွေ၊ ရှူသွင်းမိတဲ့ အမှုန်အမွှားတွေ စသဖြင့် အမျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ တချို့ကလည်း ကိုယ်နဲ့ ဘာမတည့်တာလည်း ဆိုတာ သိကြပါတယ်။ တချို့ကလည်း မသိကြပါဘူး။ ဓာတ်မတည့်ခြင်း ခံစားရပြီဆိုရင် လူနာက အကောင်းကြီးကနေ ရုတ်တရက် အသက်ရှူကျပ်လာတာ၊ […]

ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး တွေကို အုပ်စုခွဲပြီး စထိုးနေပြီဆိုတော့ မကြာခင် ကိုယ့်အလှည့်ရောက်လာတော့မှာပါ။ ကိုယ့်အလှည့်မဟုတ်တောင် အိမ်က လူကြီးတွေကတော့ ဦးစားပေး လူအုပ်စုမှာ ပါနိုင်တဲ့အတွက် သူတို့အရင်ထိုးရမှာပါ။ ကာကွယ်ဆေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကောလာဟလတွေကလည်း ကြားထားတော့ ကာကွယ်ဆေးထိုးဖို့ ကြောက်နေတာတွေ၊ ထိုးချင်ပေမယ့် စိုးရိမ်နေတာတွေ ရှိမှာပါ။ ကာကွယ်ဆေးထိုးတဲ့အခါ အန္တရာယ်ကင်းအောင်၊ အဆင်ပြေအောင် မထိုးခင်နဲ့ ထိုးပြီးမှာ ဘာတွေ လိုက်နာကြရမလဲဆိုတာ ပြောပြပေးပါ့မယ်။ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး မထိုးခင်မှာ ကိုယ်က ကာကွယ်ဆေး ထိုးဖို့ အဆင်ပြေတဲ့သူလားဆိုတာ ကိုယ်ပြနေကျဆရာဝန်နဲ့ အရင်တိုင်ပင်ပါ။ ဆရာဝန်ကို ပြောပြသင့်တာက - ကိုယ်က လက်ရှိမှာ ကိုဗစ်ရောဂါအတည်ပြုခြင်း ခံထားရသူလား၊ သံသယလူနာလားနဲ့ ရောဂါဖြစ်ပြီး ၁၄ရက် မကျော်သေးဘူးလား။ -လက်ရှိမှာ ကိုဗစ်လက္ခဏာခံစားနေရတာလား (ဖျားခြင်း၊ ရုတ်တရက် အနံ့ပျောက်ခြင်း၊ ချောင်းဆိုးခြင်း၊ အသက်ရှူရခက်ခြင်း) -နို့တိုက်မိခင်နဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်လား။ (အမေရိကန် CDCရဲ့ အဆိုအရတော့ Pfizerကာကွယ်ဆေးရော၊ […]

ကိုဗစ်နဲ့ ပတ်သက်လာရရင် စစ်ဆေးတဲ့ နည်းက PCR လို့ ခေါ်တဲ့ တစ်ရက်နီးပါးလောက် နေမှ အဖြေထွက်တဲ့ စစ်ဆေးနည်းရယ်၊ Antigen testလို့ခေါ်တဲ့ ၁၅မိနစ်၊ နာရီဝက်လောက်နဲ့ ထွက်တဲ့ စစ်ဆေးနည်းရယ်၊ Antibody testလို့ ခေါ်တဲ့ အရင်က ရောဂါဖြစ်ဖူးသလားကို စစ်ဆေးနည်းရယ်ဆိုပြီး ရှိပါတယ်။ ဘယ်စစ်ဆေးနည်းကို ဘယ်မှာ သုံးလဲဆိုတာ ဒီမှာပြန်ဖတ်နိုင်ပါတယ်။ ခုပြောပြပေးမှာက ကိုဗစ်ရောဂါရှာဖွေတဲ့ နေရာမှာ အကောင်းဆုံးလို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ PCR စစ်ဆေးနည်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ PCR ဆိုတာ PCR ဆိုပေမယ့် ကိုဗစ်အတွက် တိတိကျကျ ပြောမယ်ဆိုရင် RT- PCRလို့ ခေါ်ပါတယ်။ Reverse transcriptase - Polymerase Chain Reaction ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုဗစ်ဖြစ်စေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်က RNA ဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်တဲ့အတွက် DNAဖြစ်အောင် […]

ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး နဲ့ myths များစွာ ကိုဗစ် ဖြစ်ပွားမှု တစ်နှစ်ကျော်လောက် ကြာပြီးတဲ့အခါ ဒီဗိုင်းရပ်စ်ကို ကာကွယ်ပေးနိုင်မယ့် ကာကွယ်ဆေးတွေကို ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ပထမဆုံး ထိုးနှံမှုတွေ လုပ်ဆောင်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ Pfizer နဲ့ Moderna တို့က ထုတ်လုပ်တဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေကို အစားအသောက်နဲ့ ဆေးဝါး ကွပ်ကဲရေးဌာနက အရေးပေါ် အတည်ပြုမှုတွေ လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့မှုနဲ့အတူ ကာကွယ်ဆေးတွေ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပါတယ်။ သုတေသီတွေက ထိရောက်ပြီး စိတ်ချရမယ့် Covid-19 ကာကွယ်ဆေးတွေကို ထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့ စမ်းသပ်မှုတွေကို လျင်လျင်မြန်မြန် လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ ကာကွယ်ဆေးတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ရရှိလာမယ်ဆိုရင် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ အားလုံးကို ကိုဗစ်ရန်ကနေ ပိုပြီးထိရောက်စွာနဲ့ ကာကွယ်လာနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို လုပ်ဆောင်နေမှုနဲ့အတူ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ myths (ယုံတမ်းစကား)တွေ အများကြီးထွက်ပေါ်နေတာကိုလည်း တွေ့ရမှာပါ။ ဒီတော့ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး နဲ့ myths […]

ရေယုန်ဗိုင်းရပ်စ် အုပ်စုမှာ ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား အများကြီး ပါဝင်ပြီး လူကိုရော တိရိစ္ဆာန်ကိုပါ ကူးစက်နိုင်ပါတယ်။ အမျိုးအစားပေါင်း ၁၃၀လောက်ရှိတယ်လို့ သိရပြီး ၈မျိုးကပဲ လူကို ကူးစက်စေပါတယ်။ သူတို့ကို စုပေါင်းပြီး human herpesvirus ( HHV) လို့ ခေါ်လိုက်ပါတယ်။ ရေယုန်ဗိုင်းရပ်စ်တွေက DNAဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစားပါ။ လူတစ်ယောက်ကနေ တစ်ယောက်ကို ကူးစက်တတ်ပေမယ့် လူ့ခန္ဓာကိုယ်ပြင်ပမှာတော့ ကြာကြာမနေနိုင်ပါဘူး။ ကူးစက်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေကတော့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကထွက်တဲ့ အမှုန်အမွှားတွေကနေတဆင့် ကူးစက်တာ တံတွေးကနေကူးတာ လိင်ကတဆင့် ကူးတာ ပိုးရှိပြီး အရည်ကြည်ဖုပေါက်နေတဲ့ အနာကနေ ကူးတာ မိခင်ကနေ ကလေးကို ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန် ဒါမှမဟုတ် မီးဖွားချိန်မှာ ကူးတာ စတာတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ လူကို ကူးစက်တတ်တဲ့ ရေယုန်ဗိုင်းရပ်စ် မျိုးကွဲ ၈ခု Human Herpesvirus […]

အင်းဆက် တွေက ကိုက်တာ ဒါမှမဟုတ် သင်စားမယ့်အစားအစာတွေမှာ နားလိုက်ပြီး သင့်ကို ရောဂါပေါင်းစုံပေးနိုင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အင်းဆက်ကနေတဆင့် ကူးစက်တတ်တဲ့ ရောဂါတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။ ဘယ်အင်းဆက်တွေက ဘာရောဂါတွေ ပေးနိုင်သလဲဆိုတာ ရှင်းပြပေးပါမယ်။ ဘယ် အင်းစက် တွေကနေ ဘာရောဂါတွေ ကူးနိုင်သလဲ။ ခြင် - ခြင်အမျိုးအစားပေါင်းသုံကနေ ရောဂါမျိုးစုံဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ သွေးလွန်တုပ်ကွေး၊ ငှက်ဖျား၊ ဆင်ခြေထောက်ရောဂါ၊ ဆင်တုပ်ကွေး၊ ဂျပန်ဦးနှောက်ရောင်ရောဂါ ယင် - ယင်ကောင်တွေကနေတော့ ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှာရောဂါ ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ Tick - Lyme ရောဂါ ကမျဉ်းနီကောင် - Scrub typhus အင်းဆက် က ကူးနိုင်တဲ့ အဖြစ်များတဲ့ ရောဂါများ သွေးလွန်တုပ်ကွေး Flaviဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ဖြစ်ပြီး အေးဒီးစ်ခြင်မ ကိုက်ရာကနေ  ကူးစက်ခံရပါတယ်။ အသက်အရွယ်မရွေး […]

WHO အဆိုအရတော့ အစားအသောက်တွေမှာပါတဲ့ ဘက်တီးရီးယားတွေ၊ ဗိုင်းရပ်စ်တွေ၊ ကပ်ပါးကောင်တွေ၊ ဓာတုပစ္စည်းတွေကြောင့် ရောဂါပေါင်း ၂၀၀လောက် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်တဲ့။ အစားအသောက်ကတစ်ဆင့် ကူးစက်နိုင်တဲ့ ရောဂါတွေ ဆိုတာ နဂိုအစားအသောက်မှာ ပါလာတဲ့ ပိုးတွေ အပြင် အစားအသောက်ထုတ်လုပ်ချိန်ကစလို့ နောက်ဆုံးစားသောက်တဲ့အချိန်အထိ ကြားထဲက အဆင့်တွေမှာ ပိုးတွေပါလာတာကို ဆိုလိုပါတယ်။ ဒီရောဂါတွေက သင်ထင်တာထက် ပိုများသလို ပိုလည်းဆိုးပါတယ်။ ဥပမာ ပြောရရင် စစချင်း အစားအသောက်တွေကို ရတဲ့ မြေထု၊ ရေထုကစလို့ အစားအသောက်ကို သိုလှောင်သိမ်းဆည်းပုံမမှန်လို့၊ ချက်ပြုတ်တဲ့နေရာမှာ သန့်ရှင်းမှု အားနည်းလို့ ပိုးတွေပါလာနိုင်ပါတယ်။ အစားအသောက်ကတစ်ဆင့် ကူးစက်နိုင်တဲ့ ရောဂါတွေ က ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှောအပါအဝင် ကင်ဆာအထိ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အစာအိမ်နဲ့ အူလမ်းကြောင်း လက္ခဏာတွေ မဟုတ်ဘဲ အာရုံကြောစနစ်၊ မျိုးပွားစနစ်နဲ့ ခုခံအားကို ထိခိုက်တာမျိုးလည်း ရှိပါတယ်။ အထူးသဖြင့် […]