ကလေးမှာဖြစ်တတ်တဲ့ကူးစက်ရောဂါများ

ဒီ ၂၀၂၀ သြဂုတ် လလယ်ပိုင်းလောက်မှာ ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်းမှာ ဆုံဆို့နာ ကပ်ရောဂါအသွင် (outbreak)ဖြစ်တယ်ဆိုပြီး သတင်းတွေ တက်လာပါတယ်။ ခုချိန်ထိကို တွေ့ရှိသူ ၄၅ယောက်မှာ ၆ယောက်လောက်လည်း ဆုံးသွားပြီးပါပြီ။ ဒါက လတ်တလော ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ကိုဗစ်နဲ့ သေဆုံးသူအရေအတွက် အတူတူပါပဲ။ ကိုဗစ်က ကာကွယ်ဆေး၊ ကုသဆေး မပေါ်သေးလို့ ၆ယောက်ဆုံးတာ လက်ခံလို့ရပေမယ့် ကာကွယ်ဆေးရော၊ ကုသဆေးပါ ရှိတဲ့ ဆုံဆို့နာက ၆ယောက်ဆုံးတာ ရင်နာစရာပါ။ အနောက်နိုင်ငံတွေမှာ ကာကွယ်ဆေး လွှမ်းခြုံမှု အားကောင်းလို့ရော၊ လူတိုင်းနီးပါး ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီး herd immunityရနေလို့ရော သူတို့မှာ သိပ်မဖြစ်ကြတော့ပါဘူး။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေ ဖြစ်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် အင်ဒိုနီးရှား၊ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်၊ ဗီယက်နမ် စတဲ့နိုင်ငံတွေမှာ ၂၀၁၆လောက်က စပြီး ခပ်စိပ်စိပ် တွေ့လာရပါတယ်။ ဖြစ်လိုက်ရင်လည်း ကပ်ရောဂါအသွင် […]

နွေမှာ ပူလို့ မိုးရာသီ ကို မျှော်နေကြပေမယ့် မိုး နဲ့အတူ ပါလာလေ့ရှိတဲ့ ကျန်းမာရေးရဲ့ ရန်သူတော်တွေကိုလည်း ထည့်တော့ တွေးထားသင့်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အိမ်မှာ ကလေးငယ်ငယ် ရှိတဲ့ မိသားစုတွေဆို ပိုအရေးကြီးပါတယ်။ ဒီတစ်ခေါက်တော့ မိုးရာသီ ရောက်ရင် စိတ်ပူရတဲ့ ကလေးတွေအဖြစ်များဆုံးရောဂါများ အကြောင်း ပြောပြပေးချင်ပါတယ်။ ကလေးတွေကတော့ မိုးရွာရင် ပျော်တယ်၊ မိုးရေထဲ ဆော့ချင်တယ်၊ မိုးအေးအေးနဲ့ အိပ်ရတာကို သဘောကျတယ်။ ဒါပေမယ့် ကိုယ်ခံအားစနစ် အပြည့်အဝမဖွံ့ဖြိုးသေးတဲ့ ကလေးတွေဟာ ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲမှာ နေမကောင်းဖြစ်ဖို့ ပိုလွယ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မိုးရာသီမှာ ကူးစက်ဖြစ်ပွားမှု ပိုများတတ်တဲ့ ရောဂါတွေ လည်းရှိနေပါတယ်။ မိုးရာသီ ရောက်ရင် စိတ်ပူရတဲ့ ကလေးတွေအဖြစ်များဆုံးရောဂါများ မိုးရာသီ လို စိုစွတ်တဲ့ ရာသီဥတုမှာ ရောဂါပိုး ပေါက်ပွားမှု ပိုများတဲ့၊ […]

အနှီးလေးနဲ့ နွေးနွေးထွေးထွေး ထုပ်ထားတဲ့ကလေးတွေနဲ့ ဝကစ်ပြီး ချစ်စရာကောင်းတဲ့ ကလေး တွေကို တွေ့လိုက်ရတဲ့ အချိန်မှာ သင့်အနေနဲ့ ပွေ့ပိုက်နမ်းရှိုက်ချင်တဲ့ စိတ်တွေ တဖွားဖွားပေါ်ပေါက်လာ မှာပါ။ သင့်အနေနဲ့ အရမ်းချစ်လွန်းလို့ သန့်သန့်ရှင်းရှင်းနမ်းလိုက်တာပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ ကလေးတွေကို နမ်းလိုက်ခြင်းဟာ သူတို့လေးတွေအတွက် ဘာတွေဖြစ်လာနိုင်သလဲ ဆိုတာ တွေးမိရဲ့လား။ ကလေးတွေကို နမ်းရှုံ့လိုက်ခြင်းဟာ မရည်ရွယ်ဘဲနဲ့ ကလေးတွေအတွက် အန္တရာယ်တွေ အများကြီးဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် နှုတ်ခမ်းနဲ့ ပါးစပ်နား တစ်ဝိုက်ကို နမ်းလိုက်ခြင်းဟာ ရောဂါပိုးမွှားတွေကို ကလေးတွေဆီ ပျံ့နှံ့စေပါတယ်။ နှုတ်ခမ်းကို မနမ်းရဘူးဆိုတော့ ပါးလေးကိုရော နမ်းလို့ရနိုင်လားလို့ မေးစရာ ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဘယ်နေရာ ဖြစ်ဖြစ်မနမ်းသင့်ပါဘူး။ ဥပမာ ကလေးတစ်ယောက်ရဲ့ လက်ကလေးကို အသည်းယားလွန်းလို့ နမ်းလိုက်တယ်ပဲ ဆိုပါစို့။ သူ့ရဲ့ လက်ကလေးတွေကို သူပြန်စုပ်တဲ့အခါ သင်နမ်းထားတဲ့ နေရာမှာရှိတဲ့ […]

ဒီလို Covid ကာလရဲ့ Stay home အချိန်လေးမှာ အနားယူရင်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ ကူးစက်ပုံခပ်ဆင်ဆင်တူတဲ့ တစ်ချိန်တစ်ခါက ပျံ့နှံ့ပြီး အဖြစ်များခဲ့တဲ့ ဝက်သက်ရောဂါလေး အကြောင်း မျှဝေပေးချင်ပါတယ်။ ဝက်သက်ရောဂါ ဆိုတာ ကူးစက်လွယ်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့် ဖြစ်တဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးပါ။ ကလေးလေးတွေမှာ များသောအားဖြင့် ဖြစ်တတ်ပြီး အသက်ရှုလမ်းကြောင်းကို ပြသနာဖြစ်စေတဲ့ ဗိုင်းရပ်တစ်မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ချိန်တစ်ခါက တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာ အရ သေနှုန်းမြင့်မားခဲ့တဲ့ အထိ ဒုက္ခပေးခဲ့တဲ့ ကူးစက်ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး ယခုအချိန်မှာ တော့ ကာကွယ်နိုင်တဲ့ဆေးရှိလာတဲ့အတွက် ဖြစ်ပွားနှုန်းအင်မတန် လျော့ကျလာခဲ့ပါတယ်။ သို့ပေမယ့်လည်း ဒီရောဂါဟာ ကလေးငယ်တွေရဲ့ အသက်ကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်တဲ့အရေးကြီးတဲ့ ရောဂါတွေထဲကတစ်ခု ဖြစ်နေဆဲပဲ ဖြစ်တဲ့အတွက် WHO ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့အစည်းကလည်း ဒီဝက်သက်ရောဂါကို အမြစ်ပြတ်ဖို့ နည်းလမ်းတွေချမှတ်ပြီး လုပ်ဆောင်နေကြပါတယ်။ ပြည်သူတစ်ဦး တစ်ယောက်ချင်းစီ […]

မိုးရာသီလည်း နီးလာပြီဆိုတော့ မိုးရာသီမှာ အဖြစ်များတဲ့ သွေးလွန်တုပ်ကွေး ရောဂါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဂရုပြုရမယ့် အချိန်ရောက်လာပါပြီ။ လူကြီးတွေမှာလည်း ဖြစ်နိုင်သလို အဓိကအားဖြင့် ကလေးငယ်လေးတွေမှာ ဖြစ်တတ်ပြီး ကလေးလေးတွေရဲ့ အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်နိုင်တဲ့ အထိဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ ဒီတော့ သွေးလွန်တုပ်ကွေး မဖြစ်အောင် ကာကွယ်မှုတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုပါမယ်။ သွေးလွန်တုပ်ကွေး မဖြစ်အောင် ကာကွယ်ကြမယ်။ ကာကွယ်ခြင်းဟာ ကုသခြင်းထက်ကောင်းသည် ဆိုတဲ့စကားအတိုင်း ဖြစ်လာရင် အသက်အန္တရာယ်အထိ ရန်ရှာနိုင်တဲ့ ဒီ သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါကို မဖြစ်အောင် ကြိုတင်ကာကွယ်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဘယ်လိုနည်းလမ်းတွေနဲ့ ကာကွယ်နှိမ်နင်း ကြမလဲ။ သွေးလွန်တုပ်ကွေးရောဂါ ဆိုတာ ရောဂါပိုးရှိတဲ့ ခြင်( အထူးသဖြင့် Aedes aegypti အမျိုးအစား) မှ တစ်ဆင့် လူကို အကိုက်ခံရပြီး ကူးစက်တာဖြစ်ပါတယ်။ ကာကွယ်ဖို့နည်းလမ်းတွေကို အပိုင်း ၂ပိုင်းခွဲပြီး မျှဝေပေးချင်ပါတယ်။ (၁) ခြင်တွေ ပေါက်နိုင်မယ့်နေရာတွေ နဲ့ […]

ရေကျောက်ပေါက်တယ်ဆိုတာ… ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတစ်မျိုးကြောင့်ဖြစ်ပြီး ကူးစက်ခံရသူရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးမှာ ယားတဲ့အကွက်တွေ အနာတွေဖြစ်ပြီး တုပ်ကွေးလို လက္ခဏာမျိုးကိုလည်း ခံစားရလေ့ရှိပါတယ်..။ ကလေးငယ်တွေမှာ ပိုပြီးအဖြစ်များပါတယ်…။ ရောဂါလက္ခဏာတွေ ခန္ဓာကိုယ် ယားယံပြီး အဖုထွက်ခြင်း အဖျားရှိခြင်း (၁၀၁-၁၀၂ F) ခေါင်းကိုက်ခြင်း လည်ချောင်းနာခြင်း  နီရဲယားယံတဲ့ အဖုတွေဟာ ဝမ်းဗိုက် ဒါမှမဟုတ် မျက်နှာကနေစလေ့ရှိပြီး  ဦးရေပြား ….. ပါးစပ်..လက်မောင်း..ခြေထောက်နဲ့ လိင်အင်္ဂါအပါအဝင် ခန္ဓာကိုယ် တစ်ခုလုံးကို ပျံ့သွားလေ့ရှိပါတယ်..။ အဖုတွေဟာ အစပိုင်းမှာ သေးငယ်တဲ့ အနီရောင် အဖုတွေဖြစ်ပြီး ခြင်ကိုက်ဖုနဲ့လဲ ဆင်ပါတယ်..။ နှစ်ရက်ကနေ လေးရက်အကြာမှာတော့ အထဲမှာ အရည်ရှိတဲ့ အရည်ကြည်ဖုအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားပါတော့တယ်.။ အရည်ကြည်ဖုတွေ ပေါက်သွားတဲ့အခါ အနာဖြစ်ပြီး ခြောက်သွေ့တဲ့အညိုရောင်အဖတ်တွေ အဖြစ် ရောက်ရှိသွားတတ်ပါတယ်.။ ဘာကြောင့် ရေကျောက်ပေါက်သလဲ Varicella Zoster လို့ခေါ်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တစ်မျိုးကြောင့်ဖြစ်ပြီး…. ရောဂါကူးစက်ဖြစ်ပွားမှုကို ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းနဲ့ ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်..။ […]

COVID-19 ကို ကပ်ရောဂါအဖြစ်  ကြေညာပြီးတဲ့ နောက်မှာ လူတိုင်းက ငါ့ကိုများ ကူးမလားဆိုပြီး စိုးရိမ်နေကြပါပြီ။ လက်ရှိအချိန်ထိ (၁၁.၅.၂၀၂၀) တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ နိုင်ငံပေါင်း ၁၆၀ကျော်ကို ရောဂါက ရောက်ရှိသွားပြီး လူပေါင်း ၁၈၀,၀၀၀ကျော် ကူးစက်ခံရကာ ၇၀၀၀ကျော် သေဆုံးသွားပါပြီ၊။ ကံကောင်းတာက လူပေါင်း ၈၀၀၀၀နီးပါးလောက်က ပြန်ကောင်းလာပါပြီ။ ဆိုလိုတာက တစ်ဝက်နည်းပါးလောက်က ပြန်ကောင်းလာပါတယ်။ သေဆုံးသူအများစုက နဂိုရောဂါအခံရှိတဲ့ သူတွေ၊ အသက်ကြီးတဲ့ သူတွေ များပါတယ်။ ကလေးတွေ မှာတော့ COVID-19 တွေ့ရတာက လူကြီးတွေနဲ့ ယှဉ်ရင်တော်တော်နည်းပါတယ်။ ၂၉ရက် ဖေဖော်ဝါရီ ဒေတာတွေအရ ၉နှစ်အောက် ကလေးတွေမှာ သေဆုံးသူ မတွေ့သေးပါဘူး။ ၁၀နှစ်နဲ့ ၁၉နှစ်ကြားမျာဆို ၀.၂ ရာခိုင်နှုန်းပဲ ရှိပါတယ်။ ဘာလို့ ဒီလိုနည်းရတာလဲ ဆိုတဲ့ အကြောင်းရင်းကို သေသေချာချာ […]

တီဘီ လို့ ပြောလိုက်ရင် လူကြီးမှာပဲ ဖြစ်တယ် ထင်မှာစိုးလို့။ တကယ်က မဟုတ်ပါဘူး။ ကလေးတီဘီရောဂါရှင်တွေမှ အများကြီးပါပဲ။ ၂၀၁၅ ဒေတာတွေ အရဆိုရင် တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ တီဘီရှိတဲ့ ကလေး၁သန်းရှိပြီး ၂သိန်းက တီဘီကြောင့် ဆုံးပါးသွားကြပါတယ်။ တီဘီက ဒီခေတ်ကြီးမှာ အရှင်းပျောက်အောင် ကုသလို့လည်း ရနေပါပြီ။ ကာကွယ်လို့လည်း ရနေပါပြီ။ တီဘီကြောင့် သေနှုန်းတွေ၊ ကူးစက်နှုန်းတွေ နည်းနေသင့်ပါပြီ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း လူထုကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်အောင် လုပ်တဲ့ထဲမှာ တီဘီက ရှေ့ဆုံးက ပါပါတယ်။ ကလေးမှာ ဖြစ်တဲ့ တီဘီရောဂါအကြောင်း သိထားသင့်တာလေးတွေ ရှိပါတယ်။ ကလေးမှာ ဖြစ်တဲ့ တီဘီရောဂါအကြောင်း ကလေးတွေကို သူတို့အရွယ်နဲ့ မမျှတဲ့ တီဘီရောဂါ မခံစားရအောင် ဘာလုပ်ပေးကြမလဲ။ ကလေးတွေမှာ တီဘီဖြစ်မှန်း ဘယ်လိုသိနိုင်မလဲဆိုတာ နဲ့ ကလေးမှာ ဖြစ်တဲ့ […]

ဝက်သက် ရောဂါ ဟာ measlesဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့်ဖြစ်ပြီး ကလေးတွေမှာ အတွေ့ရများပါတယ်။ ကာကွယ်ဆေးမပေါ်ခင်တုန်းကဆိုရင် ၅နှစ်အောက်ကလေးတွေ သေရတဲ့အကြောင်းထဲမှာသူလည်းပါခဲ့ပါတယ်။ အခုတော့ ကာကွယ်ဆေးတွေကြောင့် ကလေးတွေ ဝက်သက်ရောဂါဖြစ်နှုန်း၊ ဝက်သက်ရောဂါကြောင့်သေနှုန်း သိသိသာသာလျော့ကျသွားခဲ့ပါတယ်။ ဝက်သက်ရောဂါရဲ့ လက္ခဏာတွေက ဘာတွေလဲ။ ကာကွယ်ဆေးကို ဘယ်လိုထိုးကြမှာလဲ။ ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီးရင်ရော ဝက်သက်ပေါက်ဦးမှာလား စသဖြင့် စိတ်ဝင်စားစရာ မေးခွန်းတွေကို ဖြေပေးသွားပါမယ်။ ကလေးက ဝက်သက်ပေါက်နေတာလား။ ဒါကို ဖြေဖို့ အောက်ကလက္ခဏာတွေကို သိထားရပါမယ်။ ဝက်သက်ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ ထိတွေ့ပြီး ၁၀ရက် ၁၄ရက်နောက်နေရင် ရောဂါလက္ခဏာစပြပါပြီ။ အတွေ့ရများတဲ့ လက္ခဏာတွေကတော့ ဖျားတာ ချောင်းခြောက်ဆိုးတာ နှာရည်ယိုတာ လည်ပင်းနာ မျက်စိနာတာ ပါးစောင်ထဲမှာ အဖြူစက်လေးတွေ ပေါ်လာတာ ကိုယ်မှာ အနီစက်လေးတွေထွက်လာတာ  စတာတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ထပ် ဝက်သက်ရဲ့ ထူးခြားချက်တစ်ခုက ၂ပက် ၃ပက်အတွင်းမှာ ရောဂါက အဆင့်ဆင့်ပြောင်းလဲလာတာပါပဲ။ ရောဂါပျိုးချိန် ဗိုင်းရပ်စ်ဝင်ပြီး […]

ဟာ ကူးစက်လွယ်ပြီး ဖြစ်လွယ်တဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်မှာ အဓိကအားဖြင့်တော့ ရာသီအကူးအပြောင်းကာလတွေနဲ့ မိုးဦးကျ ကာလတွေမှာ အဖြစ်များတတ်တဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ တုပ်ကွေးဟာ ပိုးအမျိုးမျိုး အသွင်သဏ္ဍာန်အမျိုးမျိုးနဲ့ ဖြစ်ပါတယ်။ လည်ချောင်းနာမယ်၊ ချောင်းဆိုးမယ်၊ ဖျားမယ်နာမယ်စသဖြင့် ရောဂါလက္ခဏာတွေ ပြသလာပါလိမ့်မယ်။ ဒီကာလတွေမှာတော့ တရုတ်ပြည်က ဝူဟန်ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် တုပ်ကွေးရန်ကို ပူပန်နေကြရတဲ့အချိန်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုကာလမျိုးမှာ ဘာအကြောင်းနဲ့မဆို ကိုယ့်ရင်သွေးငယ်မှာ တုပ်ကွေးဝေဒနာ လက္ခဏာတွေပြသလာခဲ့ရင် ဂရုတစိုက်ရှိနေဖို့ အထူးတလည်လိုအပ်ပါတယ်။ အဖြစ်များတဲ့ တုပ်ကွေးရောဂါဟာ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကနေတဆင့် ကူးစက်နိုင်တဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပြီးတော့ ပျမ်းမျှခြင်းအားဖြင့် ဝေဒနာခံစားရချိန်ဟာ ပျမ်းမျှတစ်ပတ်ဝန်းကျင်လောက်အထိ ကြာမြင့်တတ်ပါတယ်။ လေထဲကနေတဆင့် ကူးစက်နိုင်တဲ့ ရောဂါဖြစ်တာမို့ ကူးစက်လွယ်ပြီး ငယ်ရွယ်တဲ့ကလေးငယ်တွေအတွက် ပိုမိုခံစားရနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သူတို့လေးကို အထူးဂရုစိုက်ပေးဖို့ လိုအပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်လို့ ကိုယ့်ရင်သွေးငယ်မှာ တုပ်ကွေးဝေဒနာခံစားနေရပြီဆိုရင် အောက်ပါနည်းလမ်းတွေအတိုင်း ဂရုတစိုက် ပြုစုဖို့ လိုအပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဆရာဝန် […]