ဦးနှောက်အာရုံကြောကျန်းမာရေး

သင်ချစ်တဲ့သူ တစ်စုံတစ်ဦးမှာ multiple sclerosis ရောဂါဖြစ်နေတယ်ဆိုတာက ရောဂါဖြစ်နေသူတင်မကဘဲ သင့်တစ်မိသားစုလုံးကို သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။ အစပိုင်းမှာ သင့်အနေနဲ့ သူ့ကိုဘယ်လိုပြုစု ကူညီရမလဲ မသိပေမယ့် ရောဂါအကြောင်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း အရင်ဆုံးပြောဆိုထားခြင်းက အကောင်းဆုံးပါ။ သူ့ရဲ့လိုအပ်မှုက အချိန်နဲ့အလိုက် မတူညီဘဲကွဲပြားနိုင်ပါတယ်။ ဥပမာ - multiple sclerosis ဖြစ်နေတဲ့ သင်ချစ်တဲ့သူက သူတစ်နေရာရာသွားလာဖို့ သင့်ကိုလိုအပ်ချင် လိုအပ်နေလိမ့်မယ်၊ ဒါမှမဟုတ် သူ့ကိုဂရုစိုက်ပေးဖို့ စကားတူတူပြောဖို့ တစ်စုံတစ်ဦးကို လိုအပ်ချင်လိုအပ်နေပါလိမ့်မယ်။ အခုပြောပြသွားမှာက သူ့ကိုကူညီနိုင်မယ့်အချက်လေးတွေပါ။ Multiple sclerosis ရောဂါအကြောင်းကို လေ့လာပါ။ တစ်စုံတစ်ယောက်က ဒီ Multiple sclerosis ရောဂါဖြစ်နေပြီဆိုပါက သင့်အနေနဲ့လုပ်ရမှာက ထိုရောဂါအကြောင်းကို လေ့လာထားဖို့ဘဲ ဖြစ်ပါတယ်။ Multiple sclerosis ဆိုတာဘာလဲ ? ဒီရောဂါက ခန့်မှန်းလို့မရတဲ့ရောဂါမျိုးဆိုတာကို သင်သိထားဖို့လိုတဲ့အပြင် သူက […]

သင့်ကလေးမှာ Multiple sclerosis ရောဂါရှိနေနိုင်သည့်လက္ခဏာများ လေ့လာမှုတွေအရ multiple sclerosis ရောဂါခံစားနေရသူတွေရဲ့ ၅ရာခိုင်နှုန်းကနေ ၁၀ရာခိုင်နှုန်းဟာ သူတို့အသက် ၁၆ မပြည့်ခင်တည်းက ရောဂါရဲ့ပထမဆုံးလက္ခဏာကို ခံစားခဲ့ရသူတွေပါ။ သင့်အနေနဲ့သင့်ကလေးမှာ ဒီရောဂါရှိမှန်း စောစောကြိုသိပါက ဒီရောဂါကိုရင်ဆိုင်ဖို့ ကြိုတင်ပြင်ဆင်တာတွေကို ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။ Multiple sclerosis ဆိုတာက အားပျော့မသန်မစွမ်းဖြစ်စေတဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး ဒီရောဂါက ဦးနှောက်ကနေ ခြေလက်တွေကို ပို့တဲ့ဆက်သွယ်မှုတွေကို နှောင့်ယှက်ပါတယ်။ များသောအားဖြင့် ကိုယ်ခံစနစ်ကအာရုံကြောကို ကာကွယ်ထားတဲ့တစ်ရှူးတွေကို တိုက်ခိုက်မိသောကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါက အလွန်အမင်းနာကျင်မှုကိုဖြစ်စေပြီး သင့်ကလေးရဲ့ကြွက်သားတွေကို မသန်မစွမ်းဖြစ်စေပါတယ်။ Multiple sclerosis ရောဂါရဲ့လက္ခဏာတွေကဘာတွေလဲ ။ ကလေးတွေမှာဖြစ်တဲ့ multiple sclerosis ဟာလူကြီးတွေမှာဖြစ်တဲ့ multiple sclerosis နဲ့ လက္ခဏာချင်းမတူပါဘူး။ ကလေးတွေမှာဆိုရင် အောက်ဖော်ပြပါ လက္ခဏာတွေကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။ • ဆီးဝမ်းနဲ့ပတ်သက်ပြီးပြဿနာရှိခြင်း • စကားပြော လေးလံခြင်း • […]

အကယ်၍သင်သည် လူဦးရေထူထပ်သောမြို့တွင် နေထိုင်ပါက ညသန်းခေါင်တွင်တောင်မှ မရပ်သည့် ကျယ်လောင်သော မော်တော်ယာဉ် အသံများကို ကျင့်သားရနေပြီဖြစ်နိုင်သည်။ အမှန်တွင် ထိုအရာနှင့် အတူနေထိုင်ရန် သင်ယူနေသည်ပင် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဆူညံခြင်းသည် သင့်သက်တမ်းရှည်ကြာရေးအတွက် မကောင်းပါ။ လတ်တလော လေ့လာမှုမှာ ယာဉ်မှ ဆူညံသံကို ဆက်တိုက် ထိတွေ့ခြင်းက လေဖြတ်ခြင်းဖြစ်နှုန်းအား တိုးမြင့်စေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဥရောပ နိုင်ငံ နှလုံးဆိုင်ရာလေ့လာ ထုတ်ဝေခဲ့သောဂျာနယ်တစ်ခုတွင် လန်ဒန် မြို့သားများနေ့တိုင်းကြုံတွေ့ရသည့် ဆူညံမှု ပမာဏကို တိုင်းတာခဲ့ပြီးလျှင် တွေ့ရသည်မှာ လူ ၁.၆ သန်း ဝန်းကျင်ဟာ ဆူညံမှု အဆင့် 55 dB နဲ့ အထက်ကို ကြုံတွေ့နေရကြောင်းသိရသည်။ ၎င်းပမာဏမှာ လူသားများကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။ ဆူညံသော ယာဉ်ကြောဝန်းကျင်တွင်နေထိုင်နေရသော လူများသည် တိတ်ဆိတ်ငြိမ်သက်သော ပတ်ဝန်းကျင်တွင် နေထိုင်သော လူများထက် […]

လေဖြတ်ပြီးနောက် ပြန်လည်နာလန်ထခြင်းဟာ ကြီးမားတဲ့စိန်ခေါ်မှုတခုဖြစ်ပြီး အားစိုက်ထုတ်မှု အတော်လေး လိုအပ်ပါတယ်။ သင့်ရဲ့ဦးနှောက်ဟာ လေဖြတ်ခြင်းကြောင့် ပျက်စီးသွားတဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို ပြန်လည်လေ့လာရပါတယ်။ ဒီအခြေအနေမှာ သင့်ရဲ့လက်ကို ပြန်လည်ကျင့်ယူခြင်းဟာ ခြေထောက်နဲ့မတူဘဲ ထူးခြားပါတယ်။   လေဖြတ်ပြီးပြန်လည်လေ့ကျင့်ချိန်မှာ သင့်လက်အတွက် ဘာကိုမျှော်လင့်သလဲ သင့်ရဲ့ ပြန်လည်သန်စွမ်းရေး အစီအစဉ်မှာ လေ့ကျင့်ပေးတဲ့အဖွဲ့ ပါဝင်ပါတယ်။ အဲ့ဒီမှာ ကာယပိုင်းဆိုင်ရာ၊ လုပ်ငန်းခွင်ဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ပေးသူတွေ ပါဝင်ပါတယ်။ ဒီအဖွဲ့ဟာ သင့်လက်ကို ပြန်ကောင်းလာဖို့ လေ့ကျင့်ခန်းပေါင်းစုံ လုပ်ပေးပါလိမ့်မယ်။ အဓိကရည်မှန်းချက်၂ခုကတော့ ကြွက်သားရဲ့ထိန်းချုပ်မှု မြင့်တက်လာဖို့နဲ့ အကြောဆွဲခြင်း လျော့ကျသွားဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ကြွက်သားတွေ တောက်လျှောက် ကြုံ့ပြီးနေရရင် နာကျင်တဲ့အပြင် တခြားပြသနာတွေ ရှိပါတယ်။ လက်လေ့ကျင့်ခန်းမှာ ကူညီလေ့ကျင့်ပေးသူက သင့်လက်ကိုကိုင်ပြီး လှုပ်ရှားပေးတာအပြင် သင်ကိုယ်တိုင်အားထုတ်မှုနဲ့ ဘေးကနေ အကူမပါဘဲ ဒါမှမဟုတ် အကူမပါဘဲ လှုပ်ရှားပေးခြင်းတွေ ပါဝင်ပါတယ်။ လေဖြတ်ပြီးချိန်လုပ်ရတဲ့ ပြန်လည်သန်စွမ်းရေး […]

လေဖြတ်ပြီးနောက် ပြန်လည်နာလန်ထခြင်းဟာ ကြီးမားတဲ့စိန်ခေါ်မှုတခုဖြစ်ပြီး အားစိုက်ထုတ်မှု အတော်လေး လိုအပ်ပါတယ်။ သင့်ရဲ့ဦးနှောက်ဟာ လေဖြတ်ခြင်းကြောင့် ပျက်စီးသွားတဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို ပြန်လည်လေ့လာရပါတယ်။ ဒီအခြေအနေမှာ သင့်ရဲ့လက်ကို ပြန်လည်ကျင့်ယူခြင်းဟာ ခြေထောက်နဲ့မတူဘဲ ထူးခြားပါတယ်။   လက်၏ လုပ်ငန်းပိုင်းဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းများ လက်ကိုသုံးပြီး အလုပ်တွေပြီးအောင် လုပ်နေစေခြင်းဟာ လေဖြတ်ပြီးချိန်မှာ ပြန်ကောင်းလာဖို့ ထိရောက်တဲ့ နည်းလမ်းတခု ဖြစ်ပါတယ်။ လေဖြတ်ပြီး ပြန်လည် သန်စွမ်းရေး ကိစ္စမှာ လက်တွေ့အသုံးပြုပေးခြင်းက အဓိကဖြစ်ပါတယ်။ ဂီတတူရိယာသင်ယူစဉ်မှာ ဂီတနုတ်စ်တွေကို ထပ်တလဲလဲ လေ့ကျင့်ပေးရတဲ့ သဘောလိုပါပဲ။ နောက်ပိုင်းမှာ သုတေသီတွေဟာ ဦးနှောက်ရဲ့ထိန်းချုပ်မှုနဲ့ လှုပ်ရှားခြင်းတွေအတွက် လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေ ဘယ်လိုသတ်မှတ်ထားတယ် ဆိုတာ ပိုပြီး နားလည်လာကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် လက်မသန်ဖြစ်တာကို သီးသန့်ကုမယ့်အစား လက်ရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာ တခုလုံး ကုသတဲ့နည်းတွေဆီ ပြောင်းလဲခဲ့ကြပါတယ်။ Constraint-induced movement therapy (CIMT) […]

လေဖြတ်ခြင်းကြောင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာရော စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပါ ထိခိုက်တတ်ပါတယ်။ လေဖြတ်ပြီးနောက် ပြောင်းလဲခြင်းများဟာ အတန်အသင့်ကနေ ဆိုးရွားတဲ့အဆင့်ထိရှိပါတယ်။ ခဏတာကနေ အတော်ကြာတဲ့ အခြေအနေထိ ရှိတတ်ပါတယ်။ လေဖြတ်ခြင်းကြောင့် ဥိးနှောက်ရဲ့ ဘယ်နေရာထိခိုက်တယ်၊ ဘယ်လောက်ပြင်းထန်တယ် ဆိုတဲ့အပေါ် မူတည်ပါတယ်။ လေဖြတ်ပြီးနောက် ဦးနှောက်မှာရှိတဲ့ အပြုအမူပိုင်းဆိုင်ရာ ထိန်းချုပ်တဲ့ အပိုင်းတွေကို ထိခိုက်မိရင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲခြင်းတွေ ပေါ်လာတတ်ပါတယ်။ ဒီပြောင်းလဲခြင်းတွေဟာ လေဖြတ်ခြင်းကို သင့်ကိုယ်ခန္ဓါက တုံ့ပြန်လို့ပေါ်ပေါက်လာခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ သင့်မှာစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြောင်းလဲမှု ဆိုးရွားလာရင် ပျောက်မသွားရင် ဆရာဝန်နဲ့ ဆွေးနွေးပါ။ ဆေါးနွေးနှစ်သိမ့်သူ၊ စိတ်ကျန်းမာရေးကုသသူ တွေဆီမှာလည်း တိုင်ပင်နိုင်ပါတယ်။ ပြောင်းလဲခြင်းတွေကတော့ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ စိတ်ပူပန်ခြင်း။ အကြောင်းအရင်း မယ်မယ်ရရ မရှိဘဲ စိတ်ပူပင်နေတတ်ပါတယ်။ စိတ်ဓါတ်ကျဆင်းခြင်း။ လေဖြတ်ပြီးနောက် ဝမ်းနည်းတာစိတ်ညစ်တာ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ပိုပြီး ဆိုးရွားစွာ စိတ်ထိခိုက်နေတာမျိုး ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ တခြားသူတွေကို မှီခိုနေရလို့ စိတ်နိုင်းမကျတာ၊ အကူအညီမဲ့တယ် […]

လေဖြတ်ခြင်းအကြောင်းဂျာနယ်ရဲ့ အဆိုအရ တရက်ကို အရက်၂ခွက်ထက် ပိုသောက်သူများဟာ တဝက်လောက်ပဲ သောက်သူများထက် လေဖြတ်နိုင်ခြေ ၃၄% မြင့်တက်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ သက်လတ်ပိုင်း ဆွီဒင်လူမျိုး ၁၁၆၄၄ ဦးအပေါ် ၄၃ နှစ်အကြာ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ သုတေသနအရ သုတေသီတွေဟာ တရက်ကို ၂ခွက်ထက်ပိုသောက်ခြင်း (အသောက်များခြင်း)နဲ့ တဝက်အောက်လျော့သောက်ခြင်း (အသောက်နည်းခြင်း) တို့ရဲ့ သက်ရောက်ပုံတွေကို လေ့လာနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီလေ့လာမှုအရအသောက်များသူများဟာ နည်းသူများထက် လေဖြတ်နိုင်ခြေ ၃၄% ပိုများပါတယ်။ သက်လတ်ပိုင်း (၅၀ - ၆၀) အသောက်များသူများဟာ မျိုးရိုးနဲ့အသက်အရွယ်အရ ခန့်မှန်းထားခြင်းထက် ၅နှစ်ပိုစောပြီး လေဖြတ်နိုင်ခြေ ရှိပါတယ်။ အသောက်များသူများဟာ သက်လတ်ပိုင်းမှာ တခြား ဖြစ်နိုင်ခြေအကြောင်းအရာတွေဖြစ်တဲ့ သွေးတိုးနဲ့ ဆီးချိုလိုပဲ လေဖြတ်နိုင်ခြေကို ပိုပြီးမြင့်မားစေပါတယ်။ အသက် ၇၅ နှစ်ဝန်းကျင်မှာတော့ သွေးတိုးနဲ့ဆီးချိုဟာ လေဖြတ်နိုင်စရာရှိတဲ့ တခုတည်းသောလွှမ်းမိုးတဲ့အရာဖြစ်သွားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အရက်နဲ့ […]

လေဖြတ်ခြင်းဟာ ဦးနှောက်ကိုသွားတဲ့ သွေးစီးဆင်းမှုဟာ သွေးခဲပိတ်လို့ ရပ်တန့်သွားရင် ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်နိုင်တဲ့ အခြေအနေဖြစ်လို့ လေဖြတ်ခြင်းအကြောင်းကို နားလည်ထားဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ လေဖြတ်ခြင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘာတွေသိထားသင့်လဲ ဆက်ပြီးကြည့်ရအောင်။   ၁။ ဘာလို့လေဖြတ်သလဲ လေဖြတ်ခြင်း ၂မျိုးရှိပါတယ်။ သွေးကြောပိတ်၍ လေဖြတ်ခြင်းကတော့ ဦးနှောက်ကိုသွားတဲ့ သွေးကြောဟာ သွေးခဲနဲ့ပိတ်သွားရင် ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ နောက်တမျိုးကိုတော့ သွေးယိုခြင်းကြောင့် လေဖြတ်ခြင်းလို့ခေါ်ပြီး ဦးနှောက်ထဲက သွေးကြောပေါက်ပြီး သွေးယိုတဲ့အခါ ဦးနှောက်ဆဲလ်တွေ ရောင်လာရင် ဖြစ်တတ်ပါတယ်။   ၂။ လေဖြတ်ခြင်းက သင့်ကို ဘာဖြစ်စေလဲ လေဖြတ်ခြင်းဟာ ဆိုးရွားတဲ့ ပြသနာပါ။ လေဖြတ်ခြင်းကို စောစီးစွာမကုရင် ဦးနှောက်ဟာ အမြဲတမ်း ပျက်စီးသွားနိုင်ပြီး မသန်မစွမ်းဖြစ်တာ၊ စကားပြောခက်တာ၊ နားလည်ဖို့ခက်တာ စတာတွေအပြင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုတွေ ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။   ၃။ လက္ခဏာတွေက ဘာတွေလဲ လေဖြတ်ခြင်းရဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေ လက္ခဏာတွေကတော့ စကားပြောခက်ခဲခြင်း၊ မပီသခြင်းနဲ့ […]

သွေးကြောပေါက် လေဖြတ်ခြင်းဆိုတာ ဦးနှောက်ထဲက သွေးကြောပေါက်သွားလို့ လေဖြတ်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ သွေးထွက်လာတဲ့အခါ ဦးနှောက်ဟာ ရောင်လာပြီး ဦးနှောက်ဆဲလ်တွေကို ပျက်စီးစေပါတယ်။ လေဖြတ်ခြင်းရဲ့ ၁၃%ခန့်ဟာ သွေးကြောပေါက်လို့ လေဖြတ်ရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဘယ်အရာတွေက သွေးကြောပေါက် လေဖြတ်ခြင်း ဖြစ်စေသလဲ အဓိကဖြစ်စေတဲ့ အရာများကတော့ ဦးနှောက်ဒဏ်ရာရခြင်း သွေးတိုးခြင်း သွေးကြောဖောင်းလာခြင်း ပုံမှန်မဟုတ်သော သွေးကြောများ သွေးရောဂါများ (hemophillia၊ sickle cell anemia စသည်) အသည်းအလုပ်မလုပ်ခြင်း ဦးနှောက်ကင်ဆာ စတာတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ လက္ခဏာတွေက ဘာတွေလဲ စကားပြောခက်ခဲခြင်း၊ မပီသခြင်းနဲ့ တခြားသူတွေ ဘာပြောနေတယ်ဆိုတာ နားလည်ဖို့ ခက်ခဲခြင်း ကိုယ်ခန္ဓာ တစ်ဖက်ဖက်တွင် ခြေလက်အားနည်းခြင်း မျက်လုံးတစ်ဖက်တွင်ဖြစ်စေ နှစ်ဖက်စလုံးဖြစ်စေ အမြင်ဝါးခြင်း၊ ပုံရိပ်နှစ်ထပ်မြင်ခြင်း ပြင်းထန်စွာခေါင်းကိုက်ခြင်း အန်ခြင်း မူးဝေခြင်း ကောင်းကောင်းမရပ်နိုင်ခြင်း လမ်းလျှောက်ရခက်ခြင်း စတာတွေ […]

အမေရိကန်နှလုံးအဖွဲ့အစည်းရဲ့ အဆိုအရ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း လူ ၈သိန်းနီးပါးဟာ လေဖြတ်ခြင်းဒဏ် ခံစားရပြီး လေးပုံသုံးပုံခန့်ဟာ ပထမဆုံးအကြိမ် ဖြစ်ပွားတာတာလို့ သိရပါတယ်။ သွေးကြောပိတ်လို့ဖြစ်တဲ့ လေဖြတ်ခြင်းကတော့ အားလုံးရဲ့ ၈၅%ခန့် ရှိပါတယ်။ ဦးနှောက်ကိုသွားတဲ့ သွေးကြောအတွင်း သွေးခဲကြောင့် ပိတ်ဆို့တာဖြစ်ပြီး ဦးနှောက်ဟာ သွေးရရှိတာ နည်းသွားပါတယ်။ သန်းပေါင်းများစွာသော လူသားတို့ဟာ ဒီလေဖြတ်ခြင်း အမျိုးအစားကို အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ခံစားရပါတယ်။ သွေးကြောပိတ်လေဖြတ်ခြင်း ၂မျိုး ရှိပါတယ်။ ၁။ သွေးခဲပိတ်၍ လေဖြတ်ခြင်း သွေးခဲဟာ ဦးနှောက်ပြင်ပ အထူးသဖြင့် နှလုံးထဲမှာ ဖြစ်ပေါ်ပြီး သွေးစီးကြောင်းနဲ့အတူ ဦးနှောက်ထဲ ရောက်လာပါတယ်။ ဥိးနှောက်ဟာ လူတယောက်ရဲ့ တနေ့တာစွမ်းအင်ရဲ့ ၂၀%ကို အသုံးပြုပါတယ်။ ဒါကြောင့် အလွန်သေးငယ်တဲ့ သွေးကြောကလေးတွေဟာ ဦးနှောက်ထဲမှာ ရှိပါတယ်။ သွေးခဲဟာ ဦးနှောက်ထဲ ရောက်သွားတဲ့အခါ သေးငယ်တဲ့ သွေးကြောလေးတွေကို ပိတ်သွားစေပြီး […]