COVID-19 အလွန် နောက်ဆက်တွဲ စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာများကို ရင်ဆိုင်ခြင်း

ကမ္ဘာပေါ်မှာ COVID-19 ရောဂါဆိုးကြီး ပျံနှံ့လာခြင်းနဲ့အတူ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာတွေလဲ တွဲလျက်ကပ်ပါလာခဲ့ပါတယ်။ ရောဂါကို ကြောက်ရွံ့နေရတာ၊ နေအိမ်ကနေ အပြင်ဘက်ကို ထွက်ခွာခွင့်မရကြတာ၊ လူလူချင်း ကူးစက်နိုင်တာကြောင့် လူတစ်ဦးချင်းစီအကြား ယုံကြည်မှု လျော့နည်းလာတာတွေကြောင့် လူတွေမှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိ ခိုက်ခံစားရမှုတွေ များလာနေပါတယ်။

ဒါကြောင့်လည်း WHO က စိတ်ဝေဒနာခံစားရမှုဟာ COVID-19 ရဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ဘေးဆိုးလို့ ကင်ပွန်းတပ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

COVID ထက်ကြောက်ဖို့ ကောင်းလာနေပြီလား

အမေရိကန်နိုင်ငံ ဖလိုရီဒါပြည်နယ်က အမျိုးသား သူနာပြု တစ်ဦး အသက်ဆုံးရှုံးသွားခဲ့ပါတယ်။ သူဟာ ကိုဗစ်ဝေဒနာသည်တွေကို ကူညီကုသပေးနေတဲ့ သူနာပြုတစ်ဦးဖြစ်ပြီးတော့ သူအသက်ဆုံးရှုံးရတာဟာ ကိုဗစ်ရောဂါကြောင့် မဟုတ်ပါဘူး။

ဝီလီယံ ကော့ဒင်တန်ဆိုတဲ့ ၃၂ နှစ်အရွယ် အဆိုပါ အမျိုးသား လူနာတွေကို ကုသပေးရင်း ခံစားလာရတဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုတွေကြောင့် ကိုယ့်ကိုယ်ကို သတ်သေတာ ဒါမှမဟုတ် ဒီစိတ်ဖိစီးမှုတွေကြောင့် အဆုံးစီရင်တာ ဒါမှမဟုတ် ဖိစီးမှုတွေကြောင့် ဆုံးပါးတာဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။

ကိုဗစ်ရောဂါ ပျံ့နှံ့လာချိန်မှာ ရောဂါကူးစက်ခံရသူတွေ၊ ကုသပေးနေတဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေအပြင် နေအိမ်တွေမှာ နေထိုင်နေကြတဲ့ သာမန်ပြည်သူတွေအကြားမှာပါ ကြောက်ရွံ့မှုတွေ ပူပင်သောကတွေနဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုတွေ ပိုမိုတိုးပွားလာနေပါတယ်။

ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်ရဲ့ လေ့လာချက်တွေအရ ကိုဗစ်ကာလမှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကို သတ်သေမှုနှုန်း မြင့်တက်လာနေတယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတည်းကို အခြေခံပြီး လေ့လာထားတဲ့ အဆိုပါ စစ်တန်းအရ ၂၀၀၀ ခုနှစ်ကထက် ယခုကာလမှာ သတ်သေနှုန်း ၃၅% အထိ မြင့်တက်လာတယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။

ကိုဗစ်ကပ်တွင်းနဲ့ ကိုဗစ်အလွန်

စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေကတော့ စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာဟာ မဖြစ်မနေ ထိမ်းချုပ်ဖို့ လိုအပ်လာတဲ့ ပြဿနာလို့ ဆိုလာနေကြပြီဖြစ်ပါတယ်။

လူတွေ ခံစားနေရတဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုတွေ၊ ကြောက်ရွံ့မှုတွေ၊ ပူပင်သောကတွေနဲ့ သံသယစိတ်တွေဟာ ပိုမိုတိုးပွားလာနေပြီး စိတ်ဝေဒနာခံစားရတာတွေ၊ အဆုံးစီရင်မှုတွေနဲ့ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုတွေ တိုးပွားလာနေခြင်းက COVID-19 နောက်ဆက်တွဲကပ်ဘေးရဲ့ အတိမ်အနက်ကို ဖော်ပြနေပါတယ်။

ဒါကြောင့်လည်း နိုင်ငံတကာက အစိုးရတွေနဲ့ WHO တို့က ဒီကပ်ဘေးကာလအတွင်းမှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်ပေးမှုတွေ၊ ကျွမ်းကျင်သူတွေနဲ့ တိုင်ပင်မှုတွေ ရယူဖို့ အင်တိုက်အားတိုက် တိုက်တွန်းမှုတွေ ရှိနေပြီး စိတ်ငြိမ်းချမ်းစေမယ့် နည်းလမ်းတွေကို ရှာဖွေကာ နောက်ဆက်တွဲကပ်ဘေးကို တွန်းလှန်ကြဖို့ အသိပေးနေကြတာပါ။

မျှော်မှန်းချက်တွေအရ များမကြာတော့တဲ့ ကာလတွေမှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးနဲ့ ကုသဆေးတွေပေါ်ထွက်လာဖို့ အလားအလာကောင်းတွေ ရှိနေပါပြီ။ တချို့တိုင်းပြည်တွေမှာ အပြင်ကို ထွက်ခွင့်ပေးတာမျိုးနဲ့ ဆိုင်တွေ၊ ကျောင်းတွေ ပြန်ဖွင့်ခွင့်ပေးတာမျိုးတွေလည်း စတင်ပြုလုပ်လာနေကြပြီဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် လူအများအပြားကတော့ အသစ်ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ပုံမှန်ဘဝ (New Normal) ကို ယုံကြည်စိတ်ချမှုမရှိကြသေးပါဘူး။ အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၈၃%ဟာ အပြင်ထွက်ရင် ပိုးတွေအကြီးအကျယ်ကူးပြီး လူတွေ အမြောက်အများထပ်သေကြလိမ့်ဦးမယ်လို့ ယုံကြည်နေကြပါတယ်။ လူတွေဟာ အပြင်ထွက်ဖို့ ကြောက်ရွံ့နေတာမျိုးတွေ ရှိလာနေပါပြီ။

ကိုဗစ်ကာလကို ကျော်လွန်သွားချိန်၊ ဒါမှမဟုတ် လက်ရှိမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ New Normal အခြေအနေကို ဖြတ်သန်းရချိန်တွေမှာ စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေကို လျှော့ချနိုင်ဖို့ အထူးလိုအပ်လာနေပါပြီ။ ဒီလို လျှော့ချနိုင်ဖို့အတွက် စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အကြံပေးချက်တွေလည်း ရှိနေပါတယ်။

အကြံပေးချက်များ

ကိုဗစ်ကို ကျော်ဖြတ်ပြီးချိန်မှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေကိုလည်း ဖယ်ခွာချနိုင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်နေဖို့ဆိုရင် အောက်ပါ နည်းလမ်းတစ်တွေကို လိုက်နာကြည့်ဖို့ လိုအပ်မှာပါ။

ခုဖော်ပြခဲ့တဲ့ အချက်တွေဟာ ကိုဗစ်ကာလနဲ့ ကိုဗစ်အလွန်ကာလတွေမှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေကို လျှော့ချဖယ်ရှားနိုင်ဖို့ အထောက်အကူပြုနိုင်မယ့် နည်းလမ်းတွေဖြစ်ပါတယ်။

စိတ်ကျန်းမာရေးဟာ အထူးအရေးကြီးပြီးတော့ ကိုဗစ်လို ရောဂါကပ်ဘေးကို ရှောင်လွှဲနိုင်ခဲ့ပြီးမှာ နောက်ဆက်တွဲ စိတ်ထိခိုက်မှုတွေကို ခံစားရမယ်ဆိုရင် နစ်နာလှပါတယ်။ ဒါတွေကို ရှောင်လွှဲနိုင်ဖို့ စိတ်ငြိမ်းချမ်းအောင်၊ ပျော်ရွှင်အောင် ဂရုတစိုက်စောင့်ရှောက်ဖို့ လိုအပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။

[covid_19]