ဒါကတော့ Now and ever ရုပ်ရှင်ကပေးချင်တဲ့ စိတ်ရောဂါသည်တွေရဲ့ ရောဂါလက္ခဏာတွေရယ်၊ ဘယ်လိုကျော်လွှားရင် အောင်မြင်မယ်ဆိုတဲ့ မက်ဆေ့ဂျ်ပါ။ ဒါမျိုးနည်းလမ်းက ရုပ်ရှင်ထဲမှာတင် မဟုတ်ပါဘူး၊ စိတ်ရောဂါ ဆေးပညာအရလည်း တွင်တွင်ကျယ်ကျယ်သုံးနေတဲ့ exposure therapy ထိတွေ့ရင်ဆိုင်စေခြင်း ကုထုံးဖြစ်ပါတယ်။
စိတ်ပညာမှာ စကားတစ်ခွန်းရှိပါတယ်။ “The only way out is through” ရုန်းထွက်နိုင်ဖို့အတွက် တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းဖို့က ရင်ဆိုင်ဖို့ပါပဲတဲ့။
လူတွေမှာ မွေးကတည်းက ဦးနှောက်ထဲမှာ “Habituation” ဆိုတဲ့ အကျင့်ဖြစ်ခြင်း၊ နေသားကျခြင်းလိုဆိုတဲ့ မွေးရာပါစနစ်တစ်ခုပါလာပါတယ်။ (Habit – အကျင့်, Habituate = အကျင့်ဖြစ်စေသည်၊ Habituation = အကျင့်ဖြစ်စေခြင်း၊ နေသားကျစေခြင်း)
အကျင့်ဖြစ်စေခြင်း (Habituation ရဲ့ နောက်ကွယ်)
လူတွေရဲ့ ဦးနှောက်နဲ့ အာရုံကြောစနစ် (Nervous system) ဟာ တူညီတဲ့ လှုံ့ဆော်မှု (stimulus) ကို ကြိမ်ဖန်များစွာရရင် လှုံ့ဆော်မှုကို မတုန့်ပြန်တော့ပါဘူး။ အလွယ်ပြောရရင်တော့ အကျွမ်းတဝင်ဖြစ်နေတဲ့ ကိစ္စတစ်ခုကို ပျင်းရိလာတဲ့သဘောမျိုးပါ။
စိုးရိမ်လွန်ခြင်း (anxiety) လိုမျိုး စိတ်ရောဂါတွေမှာ ဒီအချက်ကို အခြေခံတဲ့ exposure therapy (ထိတွေ့ရင်ဆိုင်စေခြင်းကုထုံး) ကို အသုံးပြုပါတယ်။
အစိုးရိမ်လွန်တယ်ဆိုတာ ဦးနှောက်နဲ့ အာရုံကြောစနစ်ကို လိုအပ်တာထက် လှုံ့ဆော်နေလို့်ပါ။ ဒီလိုမျိုး လွန်ကဲတဲ့ လှုံ့ဆော်မှုမရှိရင် အစိုးရိမ်လွန်စိတ်ဆိုတာလည်းဖြစ်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ ခက်တာကလူတွေက ဒီလိုအစိုးရိမ်လွန်ခြင်းကို ဖြစ်စေတဲ့ အခြေအနေတွေကို တည့်တည့်ရင်ဆိုင်မယ့်အစား ရှောင်ပြေးနေကြတာပါပဲ။ ဥပမာ ပြောရရင် အမြင့်ကိုကြောက်တတ်တဲ့သူက ဒီကြောက်စိတ်ကို ရင်ဆိုင်မယ့်အစား အမြင့်နေရာတွေကို မသွားတော့ဘူး။ ဒီလို ရှောင်ပြေးတာဟာ အပေါ်မှာပြောထားတဲ့ အကျင့်ဖြစ်ခြင်း၊ ကျင့်သားရစေခြင်း(Habituation) ဖြစ်တော့မှာမဟုတ်ဘူး။ ဒီစိုးရိမ်စိတ်၊ ကြောက်စိတ်ဟာ ပိုဆိုးလာဖို့ဘဲရှိပါတယ်။ အမြင့်ကို ကြောက်တဲ့သူဟာ ပထမတော့ ပြုတ်ကျရင်သေစေနိုင်တဲ့ အမြင့်နေရာတွေကိုပဲကြောက်တယ်၊ တောင်ပေါ်မတက်ရဲတာ၊ အထပ်မြင့်တွေမှာဆို ဝရန်တာပေါ်ကမကြည့်ရဲတာ၊ အဲဒီလိုမျိုးကနေတဆင့် ဘယ်လိုအမြင့်နေရာမျိုးကိုမှ ရင်မဆိုင်နိုင်တော့တာအထိ ဖြစ်သွားပါလိမ့်မယ်။ ဒီလို အခြေအနေမျိုးတွေမှာ စိုးရိမ်စိတ်ကို အံတုပြီးရင်ဆိုင်လိုက်မယ်ဆိုရင် အကြိမ်ရေများလာရင် ဦးနှောက်က အဲဒီကြောက်စိတ်ကို တုန့်ပြန်မှုအားလျော့လာမှာဖြစ်တယ်။