၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၈ရက်ထိ သတင်းတွေအရဆိုရင် COVID-19 အဆုတ်ရောင်ရောဂါ ဟာ တရုတ်အပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း၁၇နိုင်ငံကိုပျံ့နှံ့သွားပြီး ကူးစက်ခံရသူ ၄၃၁၄ယောက်၊ သေဆုံးသူ၁၀၆ယောက်အထိ မြင့်တက်သွားပါပြီ။ သေဆုံးသူတွေရဲ့ အသက်ကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် ၄၈-၈၉နှစ်ကြားပါ။ အငယ်ဆုံးကတော့ ၃၆နှစ်လို့ဆိုပါတယ်။ အသေအပျောက်အများဆုံးကတော့ ၇၅နှစ် ပတ်ချာလည်တွေပါ။ ဆိုလိုတာက သက်ကြီးပိုင်းတွေမှာ သေဆုံးတာပိုများနေပါတယ်။ ဒါဆိုရင် အိမ်မှာရှိတဲ့ လူကြီးတွေအတွက်ရော စိုးရိမ်ရမလား။ ဘာတွေကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားရမလဲဆိုတာ ပြောပြပေးပါမယ်။

ဘာလို့သက်ကြီးပိုင်းတွေမှာ COVID-19 အဆုတ်ရောင်ရောဂါ ပိုဖြစ်တာလဲ။

• ခုခံအား

အသက်ကြီးလာတာနဲ့အမျှ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ခုခံအားစနစ်က တဖြည်းဖြည်းကျလာပါတယ်။ ဒါဟာ ပုံမှန်ပါပဲ။ ဒါကြောင့် ငယ်ငယ်တုန်းကလို ခံနိုင်ရည်မရှိတော့ပါဘူး။ တစ်ခုခုဆို ဖျားလွယ် နာလွယ်ပါတယ်။ ဖျားနာပြီးရင်လည်း နာလည်ထဖို့ အချိန်ယူရပါတယ်။

• ရောဂါအခံ

ကိုရိုနာ အဆုတ်ရောင်ရောဂါမှာ သေဆုံးခဲ့တဲ့သူတွေကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် ရောဂါအခံတစ်ခုခုရှိတဲ့သူတွေပိုများပါတယ်တဲ့။ ရောဂါအခံရှိတယ်ဆိုတာ ဆီးချို၊ နှလုံး၊သွေးတိုး၊ အဆုတ်ရောဂါ၊ အသည်းရောဂါ စသဖြင့် ရောဂါတစ်ခုခုရှိနေတာကို ​ပြောချင်တာပါ။ ဒီလိုရောဂါတစ်ခုခုရှိနေမယ်ဆိုရင် ခုခံအားပိုကျနိုင်ပြီး ရောဂါဝင်လွယ်ပါတယ်။ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးကို ပိုခံစားရပါတယ်။ ကုသပြီးရင်တောင် နာလန်ပြန်ထဖို့ ကြာပါမယ်။

• ဆေးဝါးများ

နောက်တစ်ခုက ဆေးဝါးပါ။ ဥပမာ ကျောက်ကပ်အစားထိုးတဲ့လူနာတွေဆို ခုခံအားထိန်းညှိတဲ့ ဆေးဝါးတွေသောက်နေရတဲ့အတွက် ခုခံအားကျပြီး ရောဂါဝင်လွယ်ပါတယ်။

COVID-19 အဆုတ်ရောင်ရောဂါ ရဲ့လက္ခဏာများ

ရောဂါလက္ခဏာတွေကတော့ တခြားသူတွေလိုပါပဲ။

• ဖျားမယ်။
• ချောင်းဆိုးမယ်။
• မောမယ်။ အသက်ရှူရခက်မယ်။

ဒီထက်ပိုဆိုးလာရင်တော့

• အဆုတ်ရောင်မယ်။
• ကျောက်ကပ်ပျက်စီးမယ်။
• အသက်သေဆုံးတာတွေအထိဖြစ်တတ်ပါတယ်။

ရောဂါလက္ခဏာတွေက ပိုးဝင်ပြီး ၂ရက်ကနေ ၁၄ရက်အတွင်း ပြတတ်ပါတယ်။

ကူးစက်နည်းများ

အဆုတ်ရောင်ရောဂါ ကူးစက်ပုံကို အတိအကျမပြောနိုင်သေးပေမယ့် တခြားကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေလိုပဲ ချောင်းဆိုးနှာချေရာကနေ ဗိုင်းရပ်စ်တွေ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကိုဝင်တာ၊ ပစ္စည်းတွေမှာ ကပ်နေတဲ့ ရောဂါပိုးတွေကို လက်နဲ့ ကိုင်တွယ်ထိတွေ့ရာက ကူးစက်နိုင်ပါတယ်။

ကုသနည်းများ

ခုထက်ထိ COVID-19 အဆုတ်ရောင်ရောဂါအတွက် တိကျတဲ့ ရောဂါကုထုံးလည်း မရှိသေးပါဘူး။ လူနာအခြေအနေပေါ်မူတည်ပြီး လိုအပ်တဲ့ကုသမှုပဲ ပေးနိုင်ပါသေးတယ်။

ကာကွယ်နည်းများ

COVID-19 အဆုတ်ရောင်ရောဂါအတွက် ကာကွယ်ဆေးလည်း မရှိသေးပါဘူး။ အကောင်းဆုံးကာကွယ်နည်းကတော့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးနဲ့ ထိတွေ့မှုနည်းအောင် နေတာပါပဲ။ Centers for Disease Control and Prevention (CDC)က အကြံပြုထားတာကတော့

• ရေနဲ့ဆပ်ပြာသုံးပြီး စက္ကန့်၂၀လောက်ကြာအောင်လက်ဆေးပါ။ ရေနဲ့ဆပ်ပြာမလွယ်ရင် အရက်ပြန်ပါတဲ့ရေမလို လက်သန့်ဆေးရည်ကို သုံးပါ။
• လက်မဆေးရသေးဘဲ မျက်လုံး၊ နှာခေါင်းနဲ့ ပါးစပ်ကို မကိုင်ပါနဲ့။
• ​နေမကောင်းတဲ့သူနဲ့ အနီးကပ်မနေပါနဲ့။
• ကိုယ်နေမကောင်းဖြစ်ရင်လည်း အိမ်မှာပဲနေပါ။ မလိုအပ်ဘဲ ခရီးမသွားပါနဲ့။
• လူထူတဲ့နေရာကို မသွားပါနဲ့။ လူကြားထဲရောက်ရင် နှာခေါင်းစည်းတပ်ပါ။
• ချောင်းဆိုးနှာချေတဲ့အခါ တစ်ရှူးနဲ့ လုံအောင်အုပ်ပါ။ ပြီးရင်လွှင့်ပစ်ပါ။
• မကြာခဏထိတွေ့တဲ့ပစ္စည်းတွေကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါ။ (ဥပမာ ဖုန်း)

COVID-19 အဆုတ်ရောင်ရောဂါက အသက်ကြီးတဲ့သူတွေမှာ အသေအပျောက်များတဲ့အတွက် အိမ်ကလူကြီးတွေကို ဂရုစိုက်ပေးပါ။ ရောဂါဝင်လွယ်ပြီး ဖြစ်ရင်လည်း တော်တော်ခံရတဲ့အတွက် သေချာဂရုစိုက်ပေးရပါမယ်။

လောလောဆယ်မှာ ကာကွယ်ဆေးရော၊ ကုသနည်းပါမရှိတဲ့အတွက် ကာကွယ်ခြင်းကသာ အကောင်းဆုံးပါ။ ဒါ့ပြင် အိပ်ရေးဝဝအိပ်တာ၊ အာဟာရပြည့်အောင်စားတာ၊ ရေလုံလုံလောက်လောက်သောက်တာ၊ လေဝင်လေထွက်ကောင်းအောင်နေတာ၊ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာ စတဲ့နည်းလမ်းတွေနဲ့ ကိုယ်ခံအားတက်အောင်လုပ်ပြီး ရောဂါကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။