အခြေခံကျန်းမာရေး

ကယ်လ်စီယမ်စစ်ဆေးခြင်း ဆိုတာဘာလဲ။ ကယ်လ်စီယမ် စစ်ဆေးခြင်းသည် အရိုးထဲတွင်မဟုတ်ဘဲ သွေးထဲတွင်ရှိနေသည့် ကယ်လ်စီယမ်ပမာဏကို စစ်ဆေးခြင်းဖြစ်သည်။ ကယ်လ်စီယမ် ဆိုသည်မှာ ခန္ဓါကိုယ်ရှိ အဓိက အရေးကြီးသော သတ္တုဓါတ်များတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး အရိုးနှင့်သွားကျန်းမာရေး၊ အာရုံကြောလုပ်ငန်းများ၊ သွေးခဲစေရန်၊ ကြွက်သားညှစ်အားကောင်းစေရန် နှင့် နှလုံးအလုပ်လုပ်ရန်အတွက် လိုအပ်ပါတယ်။ ကယ်လ်စီယမ် အားလုံးနီးပါးကို အရိုးတွေထဲမှာ သိမ်းဆည်းထားပါတယ်။ သွေးတွင်းရှိ ကယ်လ်စီယမ် ပမာဏကို အမြဲပုံမှန်ဖြစ်နေရန် ထိန်းထားလေ့ရှိပြီး နည်းသွားပါက အရိုးထဲမှ ကယ်လ်စီယမ်ထုတ်ပေးပြီး များနေပါက အရိုးထဲတွင်ပြန်သိမ်းဆည်းပြီး တချို့ကိုဆီး၊ဝမ်းထဲမှတဆင့် ခန္ဓါကိုယ်အပြင်ဘက်သို့စွန့်ထုတ်လေ့ရှိပါတယ်။ ကယ်လ်စီယမ်ပမာဏဟာ- • အစာထဲတွင်ပါသော ကယ်လ်စီယမ ပမာဏ • အူမှစုပ်ယူနိုင်သော ကယ်လ်စီယမ် နှင့် ဗီတာမင်ဒီ ပမာဏ • ဖော့စ်ဖိတ် (phosphate)ပမာဏ • ပါရာသိုင်းရွိုက်ဟောမုန်း(Parathyroid)၊ ကယ်လ်စီတိုနင်(Calcitonin)၊ အီစထရိုဂျင်(Estrogen) ကဲ့သို့သော ဟော်မုန်းတချို့ ပေါ်မူတည်ပါတယ်။ ဗီတာမင် ဒီအပါအဝင် ထိုဟော်မုန်းတွေဟာ […]

သွေးတွင်းကင်ဆာဇီဝအမှတ်အသား (Carcinoembryonic antigen/ CEA) ဆိုတာဘာလဲ။ CEA စစ်ဆေးခြင်းဆိုတာ ကင်ဆာတချို့(အထူးသဖြင့် အူမကြီးကင်ဆာ)တွင် သွေးထဲ၌တွေ့ရတတ်သည့် ပရိုတင်းတစ်မျိုးကိုစစ်ဆေးခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုပရိုတင်းသည် မုန့်ချိုအိတ်ကင်ဆာ၊ အဆုတ်ကင်ဆာ၊ ရင်သားကင်ဆာနှင့် မမျိုးဥအိမ်ကင်ဆာများတွင်လည်း ထွက်ပေါ်လာတတ်ပါတယ်။ CEA ကိုပုံမှန်အားဖြင့် သန္ဓေသားဘဝတွင်သာ ထုတ်တာဖြစ်ပြီး မမွေးခင်ရပ်သွားလေ့ရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပုံမှန်ကျန်းမာနေသော လူကြီးတွေမှာမရှိပါဘူး။ ဘာကြောင့် CEA စစ်ရသလဲ။ CEA စစ်ဆေးခြင်းကို- • ကင်ဆာဘယ်လောက်ထိပြန့်ပွားနေလဲသိရန် (အထူးသဖြင့် အူမကြီးကင်ဆာ) • အူမကြီးကင်ဆာကုသမှု အောင်မြင်ခြင်းရှိမရှိသိရန် • ခွဲစိတ်ကုသမှုအပြီး ခွဲစိတ်ခြင်းအောင်မြင်မှုနှင့် လူနာပြန်ကောင်းနိုင်ချေကိုသိရန် • ကင်ဆာဆေးများ၏ အာနိသင်ကိုသိရန်၊ (ကုသမှုဘယ်လောက်တာသွားနေလဲ သိရစေပါတယ်) • ကင်ဆာပြန်ဖြစ်သလားသိရန် တို့အတွက်အသုံးပြုပါတယ်။ CEA ပမာဏစစ်ဆေးမှုမပြုလုပ်ခင်သိရှိရန်များ ဘာတွေသိထားသင့်လဲ။ ဆေးလိပ်သောက်သူတွေမှာလည်း CEA ပမာဏတက်နေနိုင်ပါတယ်။ CEA ပမာဏတက်ခြင်းဟာ အခြားသော ကင်ဆာမဟုတ်သည့်အခြေအနေများ- ဥပမာ၊ ရောင်ရမ်းခြင်း၊ အသည်းခြောက်ခြင်း၊ အစာအိမ်အနာ၊ အူမကြီးရောင်ခြင်း၊ အဆုတ်အတွင်းရှိ လေအိတ်ငယ်များပျက်စီးသည့်အခြေအနေ၊ ရင်သားအကျိတ် စသည်တို့တွင်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ကင်ဆာအများစုက […]

Carotid angiogram (Carotid သွေးလွှတ်ကြောပုံရိပ်ဖမ်းယူခြင်း) ဆိုတာဘာလဲ။ Carotid angiography ဆိုတာ လက် သို့မဟုတ် ခြေထောက်ရှိသွေးကြောမှတဆင့် ပြွှန်ငယ်လေးထိုးသွင်းကာ ထိုပြွှန်ငယ်ကို X-ray တစ်မျိုးနှင့် ဦးနှောက်ကိုအဓိကထောက်ပံ့နေသောသွေးကြောကြီး (Carotid သွေးကြော)ဆီ ဦးတည်ပေးပြီး ထိုသွေးကြောအခြေအနေကို ပုံရိပ်ဖမ်းယူကြည့်ရှုခြင်းဖြစ်တယ်။ ထည့်သွင်းလိုက်သော ပြွန်ငယ်လေးကနေတဆင့် အရောင်ပါဆေးတစ်မျိုးထိုးသွင်းပြီး သွေးကြောမကြီးအခြေအနေကို ပုံရိပ်ရိုက်ယူတယ်။ ဒီစမ်းသပ်မှုဟာ carotid သွေးလွှတ်ကြောမကြီးနဲ့ ဦးနှောက်သွေးကြောများအတွက် အကောင်းဆုံး စံပြစမ်းသပ်နည်း တစ်မျိုးဖြစ်တယ်။ ဘာကြောင့် Carotid သွေးလွှတ်ကြော ပုံရိပ်ဖမ်းယူခြင်း ကိုလုပ်လေ့ရှိသလဲ။ • ဦးနှောက်ကိုအဓိကထောက်ပံ့နေသော carotid သွေးလွှတ်ကြောကျဉ်းနေခြင်း၊ ပိတ်နေခြင်းရှိမရှိသိရန် • လေဖြတ်နိုင်ချေရှိမရှိရှာရန် • ကုသမှုများလိုမလို ဆုံးဖြတ်ရန် • ဦးနှောက်ကိုအဓိကထောက်ပံ့နေသော carotid သွေးလွှတ်ကြောကျဉ်းခြင်းအတွက် ပိုက်ထည့်ရန် အထက်ပါအခြေအနေများအတွက် Carotid သွေးလွှတ်ကြောပုံရိပ်ဖမ်းယူခြင်းကို အသုံးပြုလေ့ရှိပါသည်။ စစ်ဆေးမှုမပြုလုပ်ခင်သိရှိရန်များ ဘာတွေသိထားသင့်လဲ။ ဒီစစ်ဆေးမှုအစား MRA (သံလိုက်ဓါတ်မှန်နဲ့ ပုံရိပ်ဖမ်းယူခြင်း) နဲ့ CTA […]

ဆီးတွင်း catecholamines စစ်ဆေးခြင်းဆိုတာဘာလဲ။ Catecholamines စစ်ဆေးခြင်းဆိုတာ epinephrine ၊ norepinephrine ၊ metanephrine ၊ dopamine စသည့်ဟော်မုန်းများ ဆီးထဲတွင်ပါသော ပမာဏကိုစစ်ဆေးခြင်းဖြစ်တယ်။ Catecholamines များကို အာရုံကြောတစ်သျှူးများ၊ ဦးနှောက်နှင့် အက်ဒရီနယ်ဂလန်း(ကျောက်ကပ်အပေါ်တွင်ရှိသော ဂလန်း) တွေမှထုတ်လုပ်ပါတယ်။ Catecholamines ဟာ ဖိအား၊ ထိတ်လန့်မှုတွေကို ခန္ဓါကိုယ်မှတုံ့ပြန်ရန်ကူညီပေးပြီး “Fight or Flight” reaction (တိုက်မလား၊ ပြေးမလား) တုံ့ပြန်မှုအတွက် ပြင်ဆင်ပေးတယ်။ အက်ဒရီနယ်ဂလမ်းတွေက ဖိအားသက်ရောက်မှုတစ်ခုကို တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့ Catecholamines ပမာဏအများအပြားထုတ်လေ့ရှိတယ်။ အဓိက Catecholamines များမှာ epinephrine (အက်ဒရီနယ်လင်း) norepinephrine (နော်အက်ဒရီနယ်လင်း)၊ dopamine (ဒိုပါမင်း) တို့ဖြစ်ပြီး ထိုဟော်မုန်းများဟာ vanillylmandelic acid (VMA)၊ metanephrine ၊ normetanephrine […]

CD4 cells အရေအတွက်စစ်ခြင်းဆိုတာဘာလဲ။ CD4 cells ဆိုတာ HIV ရောဂါသည်တွေမှာ ကိုယ်ခံအားအခြေအနေကိုသိရန် စစ်ဆေးလေ့ရှိသော သွေးစစ်ဆေးမှုတစ်မျိုးဖြစ်တယ်။ CD4 cells များမှာ သွေးဖြူဥဆဲလ်တစ်မျိုးဖြစ်ပြီး သွေးဖြူဥများမှာ ရောဂါပိုးဝင်ခြင်းကို တိုက်ခိုက်ရာမှာလိုပါတယ်။ CD4 cells များကို T-lymphocytes, T-cells ဒါမှမဟုတ် T-helper cells လို့လည်းခေါ်ကြပါတယ်။ HIV ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ CD4 cells တွေကိုတိုက်ခိုက်ပါတယ်။ CD4 အရေအတွက်ကိုကြည့်ပြီး တခြားသောရောဂါဝင်နိုင်ချေကို ခန့်မှန်းလို့ရနိုင်တယ်။ CD4 အလုံးရေအရေအတွက်ဟာ အချိန်နဲ့အမျှပြောင်းလဲနိုင်တာကြောင့် အရေအတွက်ထက် CD4 ပမာဏပုံစံကပိုအရေးကြီးပါတယ်။ CD4 ပမာဏပုံစံကို ကြည့်ခြင်းဖြင့် ကိုယ်ခံအားစနစ်အပေါ် HIV ဗိုင်းရပ်ရဲ့တိုက်ခိုက်မှုကို သိနိုင်တယ်။ ကုသမှုမခံယူသော HIV ဝေဒနာသည်များမှာ ရောဂါတိုးလာသည်နှင့်အမျှ CD4 ပမာဏတဖြေးဖြေးကျသွားမှာဖြစ်တယ်။ CD4 ပမာဏနည်းခြင်းဟာ ကိုယ်ခံအားစနစ်အားနည်းနေပြီး […]

အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်Cerebral Angiogram (ဦးနှောက်သွေးကြောပုံရိပ်ဖမ်းခြင်း ) ကဘာလဲ။ Cerebral angiogram ဆိုတာ ခေါင်းနှင့်လည်ပင်းရှိသွေးကြောများအခြေအနေကို အရောင်ပါဆေးတစ်မျိုး၊ X-ray camera (fluoroscopy) တို့ကိုသုံးကာ ပုံရိပ်ဖမ်းယူကြည့်ရှုစစ်ဆေးခြင်းဖြစ်တယ်။ Cerebral angiogram ကို ဦးနှောက်ကိုသွေးသယ်ယူပေးနေသော သွေးလွှတ်ကြောလေးချောင်း၊ သို့မဟုတ် သွေးပြန်ကြောကို ကြည့်ရန်သုံးနိုင်တယ်။ ဘာကြောင့် ဦးနှောက်သွေးကြောပုံရိပ်ဖမ်းခြင်း (cerebral angiogram) ကိုလုပ်လေ့ရှိသလဲ သွေးလွှတ်ကြောပိတ်နေနိုင်ချေရှိသူတိုင်း စစ်ဆေးစရာမလိုပါဘူး။ အန္တရာယ်များ၊ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးများရှိတာကြောင့် တခြားသောစစ်ဆေးမှုများနှင့် မလုံလောက်သောအခါမှ စစ်ဆေးလေ့ရှိပါတယ်။ ကြည့်ခြင်းဖြင့်- • ဦးနှောက်သွေးကြောဖောင်းခြင်း • သွေးကြောကျဉ်းခြင်း • သွေးလွှတ်ကြောနှင့် သွေးပြန်ကြောကြား သွေးကြောများရှုပ်ထွေးခြင်း • သွေးကြောရောင်ခြင်း • အကျိတ် • သွေးခဲ • သွေးလွှတ်ကြောနံရံပြဲနေခြင်း များကို ရှာဖွေနိုင်ပါတယ်။ • ခေါင်းကိုက်ခြင်း • သတိမေ့ခြင်း • စကားဝါးခြင်း • မူးခြင်း • အမြင်ေဝဝါးခြင်း • အားနည်ခြင်း၊ ထုံထိုင်းခြင်း စသည့်လက္ခဏာများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ရောဂါစစ်ဆေးရှာဖွေရန်အတွက်လည်း သုံးနိုင်တယ်။ စစ်ဆေးမှုမပြုလုပ်ခင်ဘာတွေသိထားသင့်လဲ ဒီစစ်ဆေးမှုအစား MRA (သံလိုက်ဓါတ်မှန်ဖြင့် သွေးကြောပုံရိပ်ဖမ်းခြင်း)၊ CTA […]

အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်Cervical Spine Ct Scan (လည်ပင်းရိုးဆစ်ကွန်ပျူတာဓါတ်မှန်ရိုက်ခြင်း) ကဘာလဲ။ ကျောရိုးမကြီးတစ်ခုလုံးရဲ့ လည်ပင်းမှအပိုင်းကို လည်ပင်းရိုးဆစ်ဟုခေါ်ပြီး Cervical spine CT scan ဆိုသည်မှာ ထိုလည်ပင်းရိုးဆစ်ကို အထူးပြု X-ray ၊ ကွန်ပြူတာတို့နှင့် ပေါင်းစပ်ကာ ပုံရိပ်ဖော်ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခြင်းဖြစ်တယ်။ လတ်တလော အက်စီးဒင့်တစ်ခုခု၊ ထိခိုက်မှုတစ်ခုခု သို့မဟုတ် ဇတ်နာခြင်းများခံစားနေရပါက Cervical spine CT scan ရိုက်ရတတ်ပါတယ်။ ထိုစစ်ဆေးမှုက ကျောရိုးဆစ်ရဲ့ လည်ပင်းပိုင်းတွင် ထိခိုက်မှုများရှိပါက တိကျစွာဖော်ပြနိုင်ပါတယ်။ Neck CT scan (လည်ပင်းစီတီစကင်ရိုက်ခြင်း) ဟုလည်းခေါ်တတ်ပါတယ်။ Cervical CT scan ကိုဘာအတွက်ရိုက်လေ့ရှိသလဲ Cervical CT scan ဟာ ခန္တာကိုယ်ရဲ့ တိကျသောပုံရိပ်များကို လျင်မြန်စွာ ပုံဖော်နိုင်ပါတယ်။ ဟာဆိုရင်- • ကလေးများတွင် မွေးရာပါလည်ပင်ရိုး ထိခိုက်ယိုယွင်းမှုကို စစ်ဆေးရှာဖွေရန် • ကျောရိုးမ […]

အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်Dental X-Rays (သွားဓါတ်မှန်) ကဘာလဲ။ သွားဓါတ်မှန် တွေဟာ သွား၊အရိုးနဲ့ ပတ်လည်မှာ ရှိတဲ့ တစ်ရှူး တွေကို X ray သုံးပြီး ပုံဖော်ယူခြင်း ဖြစ်ပြီး သွား၊ ပါးစပ်၊ မေးရိုးအစရှိတာတွေမှာ ဖြစ်တတ်တဲ့ ပြဿနာတွေကို ရှာဖွေခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ X-ray ပုံတွေဟာ သွားပိုးစားခြင်းတွေ၊ ဖုံးကွယ်နေတဲ့ အရာတွေ (ဥပမာ အံသွား) ဒီအတိုင်းမမြင်နိုင်တဲ့ အရိုးဆုံးရှုံးမှုတွေကို ဖေါ်ပြပေးနိုင်ပါတယ်။ သွားဓါတ်မှန် တွေကို သွားရောဂါကုသမှုတွေအတွက် စစ်ဆေးမှုတစ်ခု အဖြစ် အသုံးပြုကြပါတယ်။ သွားဓါတ်မှန် တွေဟာ ဓါတ်ရောင်ခြည် ပမာဏ အနည်းငယ်ကိုသာ အသုံးပြုကြပါတယ်။ အောက်ဖေါ်ပြပါ သွားဓါတ်မှန် တွေကို အများဆုံး အသုံးပြုကြပါတယ်။ • Bitewing X-rays တွေဟာ အပေါ်နဲ့ အောက်အံသွားတွေကို ဖေါ်ပြပြီး သွားတွေ တစ်ခုနဲ့ […]

အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်Dexamethasone suppression test ဆိုတာဘာလဲ။ Dexamethasone suppression test ဟာ ဦးနှောက်ရှိ ပစ်ကျူထရီဂလင်း (Pituitary gland) ကနေ ထုတ်လိုက်တဲ့ Adrenocorticotrophic (ACTH) ဟော်မုန်းကို ဖိနှိပ်လို့ရမရ စစ်ဆေးခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစစ်ဆေးမှုဟာ အက်ဒရီနယ်ဂလင်း ကနေ ထုတ်ထားတဲ့ ဟော်မုန်းတစ်မျိုးဖြစ်တဲ့ ကော်တီစော (cortisol) များတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Cushing’s syndrome ရောဂါ ကို စစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။ Cushing’s syndrome ဆိုသည်မှာ cortisol ဟော်မုန်း များသောကြောင့်ဖြစ်လာတဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ရောဂါစုတစ်ခုဖြစ်ပြီး လက္ခဏာအားဖြင့် ကိုယ်အလေးချိန်တက်၊ အရေပြားပါး၊ သွေးတိုး၊ ဆီးချို၊ အရိုးပွ၊ မျက်နှာဖောင်း၊ အားအင်ချည့်နဲ့လာတတ်သည်။ Dexamethasone suppression test ကို ဘယ်အချိန်မှာ လုပ်ကြတာလဲ။ ဒီစစ်ဆေးမှုကိုတော့ သင့်ဆရာဝန်က သင့်ကိုယ်ခန္ဓါအတွင်း […]

အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်Diagnostic Heart Catheterization (နှလုံးပိုက်ထည့်ပြီး ရောဂါရှာဖွေစစ်ဆေးခြင်း) ကဘာလဲ။ Diagnostic Heart Catheterization ဟာနှလုံးဘယ်ဘက်အခန်းနဲ့ ညာဘက်အခန်းထဲကို ပိုက်အသေးတစ်ခုထည့်ပြီး သွေးပေါင်တိုင်းတာခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ပိုက်ကို ညာဘက်နှလုံးအခန်းထဲထည့်ခြင်းကို pulmonary artery catheterization (အဆုတ်သွေးကြောတွင်းပိုက်ထည့်ခြင်း)လို့ခေါ်ပြီး နှလုံးသွေးကြောအခြေအနေတွေကို သိရှိဖို့နဲ့ နှလုံးရောဂါတွေကို ကုသဖို့ အသုံးပြုကြပါတယ်။ ဘယ်ဘက်မှာထည့်ထားတဲ့ ပိုက်ကို aortic value (အဆို့ရှင်) မှတစ်ဆင့် နှလုံးဘယ်ဘက်အခန်းထဲကို ထည့်နိုင်ပါတယ်။ သင့်ဆရာဝန်က ဘယ်ရော၊ညာရောကို တစ်ပြိုင်နက် ပိုက်ထည့်နိုင်ပါတယ်။ Heart catheterization နဲ့ X-rays အသုံးပြုတဲ့ နှလုံးသွေးကြောပုံရိပ်ဖော်သောနည်းလမ်း (coronary angiography) တွေဟာ မတူညီတဲ့ စစ်ဆေးမှုတွေဖြစ်ပြီး သူတို့ကို အတူတကွ အသုံးပြုသင့်ပါတယ်။ နှလုံးသွေးကြောပုံရိပ်ဖော်သောနည်းလမ်း မှာ ဆိုးဆေးတစ်မျိုးကို သွေးအတွင်းထည့်ပေးလိုက်ပြီး X-rays တွေက ဒီဆိုးဆေး စီးဆင်းမှုကိုကြည့်ပြီး […]