၂၀၀၀ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ကမ္ဘာကိုကိုင်လှုပ်ခဲ့သော ကူးစက်ရောဂါ များ

ဟိုးအရင်ကတည်းက ကမ္ဘာပေါ်မှာ လူတွေကို အစုလိုက် အပြုံလိုက် သေစေခဲ့တဲ့ ကူးစက်ရောဂါ တွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ အခုအခါမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကလည်း အဖြစ်များနေတဲ့အတွက် ၂၀၀၀ခုနှစ်ကစပြီးတော့ ကမ္ဘာမှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ လူအများကြီးကို သေစေတဲ့ ကူးစက်ရောဂါ တွေနဲ့နှိုင်းယှဉ်ပြီး ပြောပြသွားပါမယ်။

၂၀၀၃ ဆားစ်ရောဂါ (SARS)

• SARSရောဂါဟာ ယခုလက်ရှိဝူဟန်ဖြစ်နေတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ မျိုးကွဲပါ။ SARS-CoVလို့ခေါ်ပါတယ်။
• ၂၀၀၂ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းလောက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံ ဂွမ်ဒေါင်းမြို့မှာ စတွေ့ခဲ့ပါတယ်။ ကြောင်ကတိုးကနေစပြီးကူးစက်ခဲ့ပါတယ်။
• လူလူချင်းလည်းကူးစက်ပါတယ်။ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကနေရော မစင်ကနေပါကူးစက်ပါတယ်။
• ၂၀၀၂ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁ရက်နေ့မှ ၂၀၀၃ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၁ရက်နေ့အထိ တင်ပြချက်များအရ နိုင်ငံပေါင်း ၂၉နိုင်ငံကို ပျံ့နှံ့သွားပြီး လူပေါင်း၈၀၀၀ကျော် ကူးစက်ခံရပါတယ်။ လူပေါင်း၈၀၀ခန့်လည်း သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ သေနှုန်း case fatality rateကတော့ ၉.၆ရာခိုင်နှုန်းပါ။ အခုထက်ထိ ကာကွယ်ဆေးမရှိသေးပါဘူး။

၂၀၀၉ ဝက်တုပ်ကွေး

• ဝက်တုပ်ကွေးဆိုတာ H1N1ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ဖြစ်တာပါ။ သူ့မတိုင်ခင်ကတော့ ရာသီတုပ်ကွေးကြောင့် လူတွေအများကြီးသေရမယ်လို့ ဘယ်သူမှ တွေးမိမှာမဟုတ်ပါဘူး။ သာမန်ရာသီတုပ်ကွေးပိုးနဲ့မတူတဲ့အတွက် သူ့ကို H1N1pdm09ဗိုင်းရပ်စ်လို့ခေါ်ပါတယ်။
• ၂၀၀၉ နွေဦးရာသီမှာ မြောက်အမေရိကမှာ စတွေ့ခဲ့တဲ့ ဒီရောဂါဟာ သိပ်မကြာခင်မှာပဲ ကမ္ဘာအနှံ့ကိုပျံ့နှံ့သွားပြီး ၂၀၀၉ ဇွန်လမှာတော့ WHOက pandemic (ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ)ပျံ့နှံ့မှုအဖြစ်ကြေငြာလိုက်ရပါတယ်။
• ဝက်တုပ်ကွေးလို့ခေါ်ရတာက ဝက်တွေမှာစတွေ့လို့ပါ။ ငှက်တွေ၊ လူတွေမှာဖြစ်တဲ့ တုပ်ကွေးပိုးကနေ မျိုးဗီဇပြောင်းပြီး ဝက်တွေမှာပြန်တွေ့ရလို့ပါ။
• လူလူချင်းကူးစက်ပုံတော့ နှာချေချောင်းဆိုးလို့ ထွက်လာတဲ့အမှုန်အမွှားတွေကို ရှူမိတာ၊ အမှုန်အမွှားတွေပေနေတဲ့ ပစ္စည်းတွေကို ထိမိပြီး နှာခေါင်း၊ ပါးစပ်နဲ့ မျက်လုံးကို ကိုင်မိရာက ကူးစက်တတ်ပါတယ်။ ဝက်တုပ်ကွေးဆိုပေမယ့် ဝက်သားစားရာက ကူးစက်တာ မဟုတ်ပါဘူး။
• ၂၀၀၉ ဇွန်လအထိ တင်ပြချက်များအရ နိုင်ငံပေါင်း၇၄နိုင်ငံကို ပျံ့နှံ့ခဲ့ပြီး လူပေါင်း၂၀၃,၀၀၀သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။သေနှုန်း case fatality rateကတော့ တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာရောဂါဖြစ်ပွားနှုန်းနဲ့ တွက်ရင် ၀.၀၀၁-၀.၀၀၇ရာခိုင်နှုန်းပါ။

၂၀၁၂ မားစ်ရောဂါ

• မားစ်ရောဂါဟာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကြောင့်ဖြစ်ပြီး MERS-CoVလို့ခေါ်ပါတယ်။
• ၂၀၁၂ခုနစ် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသမှာ စတွေ့ခဲ့ပြီး ကုလားအုတ်ကနေ စတင်ကူးစက်ပါတယ်။
• တိရစ္ဆာန်ကနေ လူကိုကူးစက်ပုံကိုတော့ သေချာမသိပေမယ့် ကုလားအုတ်ကနေကူးစက်တယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ လူလူချင်းကတော့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကနေတဆင့်(နှာချေ ချောင်းဆိုး)ကူးစက်တတ်ပါတယ်။ နောက်ပြီး ရောဂါပိုးရှိသူနဲ့ အနီးကပ်နေရာကလည်း ကူးစက်တတ်ပါတယ်။
• ၂၀၁၉ နိုဝင်ဘာလကုန်ထိ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ရောဂါပိုးရှိသူ ၂၄၉၄ရှိပြီး သေဆုံးသူ ၈၅၈ယောက်ပါ။ သေနှုန်း case fatality rateကတော့ ၃၄.၄ရာခိုင်နှုန်းပါ။ အခုထက်ထိ ကာကွယ်ဆေးမရှိသေးပါဘူး။

၂၀၁၄ အီဘိုလာ ကူးစက်ရောဂါ

• အီဘိုလာရောဂါဟာ အီဘိုလာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၇၆ကနေ ၂၀၁၈ခုနှစ်အထိ ပေါ်လိုက်ပျောက်လိုက်ပါပဲ။ အဆိုးဆုံးကတော့ ၂၀၁၄မှာဖြစ်ခဲ့တာပါ။
• ၂၀၁၄မတ်လလောက်မှာ အနောက်အာဖရိကမှာ စတွေ့ခဲ့ပါတယ်။ လင်းနို့တွေ၊ လူဝံတွေ၊ မျောက်တွေကနေ ကူးစက်ပါတယ်။
• လူလူချင်းကူးစက်ပါတယ်။ ရောဂါပိုးရှိသူ ဒါမှမဟုတ် သေဆုံးသူရဲ့ သွေး၊ ခန္ဓာကိုယ်ကထွက်တဲ့အရည်တွေကို ကိုင်တွယ်မယ်၊ ရောဂါပိုးရှိသူရဲ့ အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတွေကိုကိုင်မိမယ်ဆိုရင် ကူးပါတယ်။
• ၂၀၁၄ မတ်လမှ ၂၀၁၆ ဇွန်လ ၁၀ရက်နေ့အထိ တင်ပြချက်များအရ အီဘိုလာဟာ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတော်တော်များများကို ပျံ့နှံ့ခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၂၈၆၁၆ကူးစက်ခံရကာ ၁၁၃၁၀သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ သေနှုန်း case fatality rateကတော့ ၅၀ရာခိုင်နှုန်းပါ။ ၂၀၁၅က ကာကွယ်ဆေးထွင်ခဲ့ပေမယ့် ဆက်လက်လေ့လာမှုကို လုပ်ရပါဦးမယ်။

၂၀၁၅ ဇီကာရောဂါ

• ဇီကာရောဂါက ဇီကာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်ဖြစ်တာပါ။
• ၂၀၁၅နှစ်ဦးပိုင်းမှာ ဇီကာရောဂါepidemicဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဘရာဇီးကစပြီး ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအတော်များများကို ပျံ့နှံ့သွားပါတယ်။
• Aedesခြင်ကိုက်ရာကဖြစ်ပါတယ်။ နေ့ရောညပါကိုက်နိုင်ပါတယ်။ ရောဂါပိုးရှိတဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်ကနေ သန္ဓေသားကို ကူးစက်နိုင်ပြီး မွေးလာတဲ့ကလေးမှာ ချိုယွင်းချက်ပါနိုင်ပါတယ်။ လိင်ဆက်ဆံရာကနေတဆင့်လည်း ကူးစက်နိုင်ပါတယ်။ သွေးသွင်းရာကနေကူးစက်နိုင်ပေမည့် အတိအကျတော့ မပြောနိုင်သေးပါဘူး။
• ဇီကာရောဂါက သေနှုန်းနည်းပေမယ့် ဘရာဇီးနိုင်ငံမှာ ဇီကာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် မွေးရာပါဦးခေါင်းသေးတာက ၈.၃ရာခိုင်နှုန်းရှိပါတယ်။ ဇီကာဗိုင်းရပ်စ်အတွက် ကာကွယ်ဆေးမရှိ​သေးပါဘူး။

၂၀၁၉ နိုဗယ်ကိုရိုနာ အဆုတ်ရောင် ကူးစက်ရောဂါ

• ဒီအဆုတ်​ရောင်ရောဂါက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်ဖြစ်ပြီး 2019n-CoVလို့ခေါ်ပါတယ်။
• ၂၀၁၉နှစ်ကုန်ပိုင်း​လောက်က တရုတ်နိုင်ငံ ဝူဟန်မြို့မှာစတွေ့ပြီး လင်းနို့ကနေစတင်ကူးစက်တယ်လို့ ယူဆကြပါတယ်။
• လူလူချင်းကူးစက်တာကိုလည်း တွေ့နေရပါတယ်။ ကူးစက်ပုံကို သေချာမပြောနိုင်သေးပေမယ့် အရင်ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေလိုပဲ ချောင်းဆိုးနှာချေရာက ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေ လေထဲကတဆင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကို တိုက်ရိုက်ကူးစက်တာ၊ ပစ္စည်းတွေမှာ ကပ်နေတဲ့ ရောဂါပိုးတွေကို လက်နဲ့ထိတွေ့မိရာက ကူးတယ်လို့ ယူဆပါတယ်။
• ၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီ ၂၇အထိ ထုတ်ပြန်ချက်များအရ တရုတ်အပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း၁၃နိုင်ငံကိုပျံ့နှံ့သွားပြီး ကူးစက်သူ ၂၈၁၁၊ သေဆုံးသူ၈၀ပါ။ သေဆုံးသူအားလုံးမှာ တရုတ်နိုင်ငံက ဖြစ်ပါတယ်။ အခုထိ ကာကွယ်ဆေးမရှိသေးပါဘူး။

Hello Health Group သည် ဆေးပညာ အကြံပြုချက်များ၊ ရောဂါရှာဖွေအတည်ပြုချက်များနှင့် ကုသမှုများ မပြုလုပ်ပေးပါ။

[embed-health-tool-bmi]