သွေးတွင်းအောက်ဆီဂျင်ဓာတ်တိုင်းတာမှုနည်းလမ်းများ

ကျွန်တော်တို့တွေ အသက်ရှူလိုက်တိုင်းအဆုတ်ထဲကိုအောက်ဆီဂျင်ဓာတ်တွေရောက်ရှိပြီး ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်တွေ ထွက်သွားတာကို လူတိုင်းလိုသိရှိပြီးသားဖြစ်မှာပါ။ သွေးထဲမှာဒီ ဓာတ် (၂) မျိုးမညီမမျှဖြစ်နေရင်ကျန်းမာရေးအရနောက်ဆက်တွဲပြဿနာတွေဝင်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်အခုတစ်ခေါက် မှာသွေးတွင်းအောက်ဆီဂျင်ဓာတ်ပမာဏကို တိုင်းတာပေးနိုင်တဲ့စမ်းသပ်မှုတွေအကြောင်း ပြောပြပေးချင်ပါတယ်။

အခုပြောမယ့်စမ်းသပ်မှုတွေထဲက တချို့စမ်းသပ်မှုတွေက အောက်ဆီဂျင်ဓာတ်၊ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ် အပြင် အက်စစ်နဲ့အယ်လ်ကာလီဓာတ် (pH) ကိုပါတိုင်းတာပေးနိုင်ပါတယ်။ အက်စစ်နဲ့ အယ်လ်ကာလီဓာတ် တွေသာမန်ထက်များနေရင် (ဒါမှမဟုတ်) နည်းနေရင် အဆုတ်နဲ့ကျောက်ကပ်ကိုထိခိုက်စေပါတယ်။

၁ – Pulse oximetry (လက်ထိပ်ညှပ်သွေးတွင်းအောက်ဆီဂျင်တိုင်းတာစက်)

သွေးကြောတွင်းအောက်ဆီဂျင်ဓာတ်ကို လက်ချောင်းထိပ်မှာတင်ညှပ်ပြီးတိုင်းတာနိုင်တဲ့စက်အသေးစားလေး တွေဖြစ်ပါတယ်။ SPO2 စက်လို့လည်းခေါ်ဆိုပါတယ်။ ဒီစက်တွေရဲ့ကောင်းတဲ့အချက်က ရိုးရှင်းပြီးအသုံးပြုရ လွယ်ကူတယ်၊ ကိုယ့်ဖာသာအိမ်မှာတင်အလွယ်တကူတိုင်းတာနိုင်တယ်၊ သွေးဖောက်စရာမလိုအပ်လို့ နာကျင်မှုမရှိသလို အချိန်တိုအတွင်းအဖြေရရှိနိုင်တာတွေပဲဖြစ်တယ်။ အားနည်းချက်ကတော့ တိကျမှု အားနည်းတယ်၊ လက်ထိပ်မှာညှပ်တိုင်းတာဖြစ်လို့ လက်သည်းဆိုးထားတာတွေ၊ လက်သည်းအတု တပ်ထားတာတွေရှိရင် အဖြေလွဲမှားနိုင်ပါတယ်။

၂ – Blood gas test (သွေးတွင်းဓာတ်ငွေ့ပမာဏစစ်ဆေးမှု)

ပိုမိုတိကျတဲ့စစ်ဆေးမှုဖြစ်ပြီး သွေးတွင်းအောက်ဆီဂျင်ပမာဏ၊ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ပမာဏ၊ အက်စစ် နဲ့အယ်လ်ကာလီပမာဏကိုပါ တိုင်းတာပေးနိုင်ပါတယ်။ စစ်ဆေးဖို့အတွက်လိုအပ်တဲ့သွေးကို သွေးလွှတ်ကြော ထဲကနေထုတ်ယူပါတယ်။ သွေးစစ်ဆေးမှုအတော်များများက သွေးပြန်ကြော (vein) ထဲကသွေးနဲ့စစ်ဆေးပေမယ့် သွေးလွှတ်ကြော (artery) ထဲမှာအောက်ဆီဂျင်ပိုမိုပါဝင်တဲ့အတွက် သွေးလွှတ်ကြောကိုရွေးချယ်တာ ဖြစ်ပါ တယ်။

သွေးဖောက်တဲ့အချိန်မှာတော့ နာကျင်မှုနည်းနည်းရှိနိုင်ပြီး ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးချိန်ကလည်း နာရီဝက် လောက် အကြမ်းဖြင်းကြာမြင့်ပါတယ်။ထွက်လာတဲ့ဓာတ်ခွဲအဖြေကိုကြည့်ပြီး လူနာကိုအောက်ဆီဂျင်ပေးဖို့ လိုအပ် မလိုအပ်ဆုံးဖြတ်ပါတယ်။ အသက်ရှူရခက်ခဲနေသူတွေ၊ ခဏခဏမူးမော်အော့အန်တတ်သူတွေ၊ နာတာရှည် အဆုတ်ပြဿနာရှိသူတွေ၊ မူးယစ်ဆေးအလွန်အကျွံသုံးစွဲသူတွေ၊ ကာဗွန်မိုနောက်ဆိုဒ် ဆိပ်သင့်သူတွေနဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဝေဒနာခံစားနေရတဲ့ မွေးကင်းစကလေးငယ်တွေမှာ ဒီနည်းနဲ့ စမ်းသပ်စစ်ဆေးလေ့ ရှိပါတယ်။

၃ – ရေရှည်အောက်ဆီဂျင်ကုထုံးဖြင့်စစ်ဆေးနည်း

ပန်းနာရင်ကျပ်ဝေဒနာရှင်တွေ၊ နာတာရှည်အဆုတ်ရောဂါရှိသူတွေနဲ့တခြားအဆုတ်ရောဂါဝေဒနာရှင်တွေကို သွေးတွင်းအောက်ဆီဂျင်ပမာဏတိုင်းတာဖို့အသုံးပြုတဲ့နည်းဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ဆေးမှုရလဒ်ကိုကြည့်ပြီး အောက်ဆီဂျင်ကုထုံးပေးဖို့လို မလိုဆုံးဖြတ်ပါတယ်။ စစ်ဆေးမှုတွေထဲမှာ Pulse oximeter စက်အသုံးပြုပြီး စစ်ဆေးနည်း၊ အဆုတ်အားကောင်းမကောင်းသိနိုင်ဖို့အတွက် spirometer သုံးပြီးစစ်ဆေးနည်းတွေပါဝင် လေ့ရှိပါတယ်။

တချို့လူနာတွေကအားကစားလုပ်ချိန်၊ လှေကားအတက်အဆင်းလုပ်ချိန်တွေမှာသွေးတွင်း အောက်ဆီဂျင်ပမာဏကျဆင်းသွားလေ့ရှိတဲ့အတွက် ဒီလိုအသေးစိတ်အခြေအနေတွေကအစ တိုင်းတာဖို့ လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။ သွေးတွင်းအောက်ဆီဂျင်ပမာဏက ပုံမှန်ထက်နည်းနေပြီး အောက်ဆီဂျင်ပိုက်နဲ့အသက်ရှူ ဖို့လိုအပ်တယ်လို့ယူဆရင် blood gas test လုပ်ပြီးထပ်စစ်ဆေးပါတယ်။ ရလာတဲ့အဖြေတွေကိုနှိုင်းယှဉ်ကြည့်ရှု ပြီး လူနာကိုလိုအပ်တဲ့အောက်ဆီဂျင်ပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။

၄ – Hypoxic challenge test (အဆုတ်ဝေဒနာရှိသူများအား လေယာဉ်စီးရန် အဆင်ပြေ/မပြေစမ်းသပ်ခြင်း)

ဒီစမ်းသပ်မှုကနည်းနည်းထူးခြားသလိုလူတိုင်းလည်းလုပ်ဖို့မလိုအပ်ပါဘူး။ တကယ်လို့သင်ကအသက်ရှူ လမ်းကြောင်းဆိုင်ရာပြဿနာတစ်ခုခုရှိသူဖြစ်ခဲ့ရင်တော့ တစ်နေရာရာသွားဖို့လေယာဉ်မစီးခင်ဒီစစ်ဆေးမှုလုပ်ဖို့ လိုအပ်နိုင်ပါတယ်။ စစ်ဆေးမှုလုပ်ရတဲ့အဓိကရည်ရွယ်ချက်ကတော့ လေယာဉ်ထဲမှာရှူရတဲ့အောက်ဆီဂျင်က လေထုထဲကရတဲ့အောက်ဆီဂျင်လောက်မများပါဘူး။

လေထုထဲမှာအောက်ဆီဂျင် ၂၁% ပါပြီး လေယာဉ်ထဲ မှာတော့ ၁၅%ပဲပေးထားပါတယ်။ ပုံမှန်သူတွေကတော့ ဒီလောက်ပမာဏအပြောင်းအလဲမှာမသိသာပေမဲ့ နဂိုတည်းကအဆုတ်အားနည်းတဲ့သူတွေအတွက်တော့ အန္တရာယ်ရှိနိုင်ပါတယ်။ လုံလောက်တဲ့အောက်ဆီဂျင် မရတော့ရင်နှလုံးဖောက်တာအပြင် တခြားနောက်ဆက်တွဲပြဿနာတွေကြုံရနိုင်တဲ့အတွက် လေယာဉ်မစီးခင် hypoxic challenge test ပြုလုပ်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ ဒီစစ်ဆေးမှုကို fitness to fly test လို့လည်းသိကြပါတယ်။

ဒီစမ်းသပ်မှုကို blood gas test နဲ့တွဲလုပ်ပါတယ်။ စမ်းသပ်မှုမလုပ်ခင်မှာသွေးကြောထဲကသွေးနမူနာထုတ်ယူ ထားပါတယ်။ စမ်းသပ်မှုပြုလုပ်ချိန်မှာ လူနာအနေနဲ့လေယာဉ်ထဲမှာပေးတဲ့အောက်ဆီဂျင် ၁၅% ကိုပဲရှူရှိုက်ရပြီး ဒီအချိန်မှာ လူနာရဲ့အသက်ရှူနှုန်းနဲ့ နှလုံးခုန်နှုန်းကိုစောင့်ကြည့်ပါတယ်။ စမ်းသပ်မှုပြီးရင် သွေးစစ်ဆေးမှုတစ်ခါ ထပ်လုပ်ပါတယ်။ ဆရာဝန်အနေနဲ့ ရလာတဲ့သွေးအဖြေတွေကိုနှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပြီး လူနာအခြေအနေက လေယာဉ်နဲ့ခရီး သွားဖို့သင့်တော်မှုရှိ မရှိဆုံးဖြတ်ပါတယ်။ အရမ်းစိုးရိမ်စရာမလိုတဲ့လူနာတွေဆိုရင်တော့ လေယာဉ်စီးချိန်မှာအောက်ဆီဂျင်ပိုက်တပ်ပြီး စီးနင်းနိုင်မှာပါ။

Dr. Htoo Tint