Acetazolamide (အက်စီတာဇိုးလမိုက်)

Acetazolamide (အက်စီတာဇိုးလမိုက်) ဆိုတာက carbonic anhydrase inhibitor အမျိုးအစား ဆီးဆေးတစ်မျိုးပါ။ မျက်လုံးထဲမှာ ရှိတဲ့ ပိုလျှံနေတဲ့ အရည်ပမာဏကို လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့ပြင် နှလုံးစွမ်းဆောင်ရည် ကျဆင်းတာ  (congestive heart failure) ကြောင့် ဒါမှမဟုတ် ဆေးတစ်မျိုးမျိုးကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်မှာ ဖောရောင်တာတွေ သက်သာစေဖို့အတွက်လည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။

အသုံးပြုပုံများ

Acetazolamide (အက်စီတာဇိုးလမိုက်)ကို ဘာအတွက်အသုံးပြုကြသလဲ

Acetazolamide (အက်စီတာဇိုးလမိုက်) ကို အမြင့်ကို တက်တဲ့အခါ ဖြစ်လာတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ပြောင်းလဲတာတွေ (Altitude sickness) သက်သာစေဖို့အတွက် အသုံးပြုပေးလို့ ရပါတယ်။ ဒီဆေးတွေက အမြင့် (အများအားဖြင့် အမြင့်ပေ 10,000 /3,048 မီတာ အထက်)ကို မြန်မြန်တက်သွားတာကြောင့် ခံစားရတဲ့ ခေါင်းကိုက်တာ၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်တာ၊ မအီမသာဖြစ်တာ၊ မူးဝေတာ၊ အသက်ရှူမဝတာတွေကို သက်သာစေဖို့အတွက် အသုံးပြုကြပါတယ်။

အထူးသဖြင့် အမြင့်ပေကို ဖြည်းဖြည်းချင်းတက်တာမျိုး မလုပ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာပါ။ အမြင့်တက်တာကြောင့် မအီမသာဖြစ်တာကို သက်သာစေနိုင်တဲ့ အကောင်းဆုံး နည်းလမ်းကတော့ ဖြည်းဖြည်းချင်း တက်တာပါ။ ခန္ဓာကိုယ်က အမြင့်အသစ်ကို သိရှိစီမံနိုင်စေဖို့ဆိုရင် အမြင့်ကို တက်နေချိန်မှာ ၂၄ နာရီ အနားပေးထားဖို့လိုပါမယ်။ အမြင့်ကို တက်တဲ့အခါ စတက်တဲ့ ၁ ရက် ၂ ရက်လောက် ဖြည်းဖြည်းမှန်မှန် တက်ပေးသင့်ပါတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်က အမြင့်အသစ်ကို အသားကျစေဖို့ ရှေ့ရက်တွေမှာ အမြင့်တက်ပြီးတိုင်း ၂၄နာရီ နားဖို့ လိုပါတယ်။

ဒီဆေးကို ရေတိမ်တစ်မျိုးဖြစ်တဲ့ Primary open angle glaucoma (POAG) ကို သက်သာစေဖို့ တခြားဆေးဝါးနဲ့ တွဲဖက်အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ Periodic paralysis (PP) လို့ခေါ်တဲ့ ဖြစ်ခဲတဲ့ အာရုံကြောကြွက်သား ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အခြေအနေကို သက်သာစေဖို့လည်း အသုံးပြုကြပါတယ်။

• ၂၅၀-၃၇၅မီလီဂရမ် ကို သောက်ဆေးသို့မဟုတ် အကြောထိုးဆေးအဖြစ် တစ်နေ့လျှင် တစ်ကြိမ်

Acetazolamide ကို ဆက်လက်အသုံးပြုမယ်ဆိုရင် ကျောက်ကပ်ကို အနားပေးဖို့ ဒုတိယနဲ့ဲ့တတိယအကြိမ်မြောက် ဆေးများကို သောက်ရန်/သွင်းရန် မလိုပါ။

အမြင့်ကြောင့် မအီမသာ ဖြစ်ခြင်းအတွက်

သောက်ဆေးပြား ။ ၁၂၅-၂၅၀မီလီဂရမ် ကို ၆နာရီခြား တခါ သို့မဟုတ် ၁၂နာရီခြား တစ်ခါ

အာနိသင်ဖြည်းဖြည်းချင်း ပြသော ဆေးတောင့် ။ ၅၀၀မီလီဂရမ် ကို ၁၂နာရီခြား သို့မဟုတ် ၂၄နာရီခြားတစ်ခါ သောက်လို့ ရပါတယ်။

တစ်နေ့တာအတွက် အများဆုံးသောက်နိုင်သော ဆေးပမာဏကတော့ ၁ ဂရမ်ပါ။

အမြင့်ကို မြန်မြန်တက်ရမယ့် အခြေအနေမျိုးမှာ အမြင့်ကြောင့် မအီမသာဖြစ်တာကို  ကာကွယ်ဖို့ ပုံမှန်ထက် ပမာဏများတဲ့ ဆေးကို အမြင့်မတက်မီ ၂၄နာရီကနေ ၄၈နာရီအတွင်း ကြိုသောက်ပြီး သွားမယ့် အမြင့်ကို ရောက်တဲ့အခါ  ၄၈နာရီခန့် ဆေးဆက်သောက်ပေးပြီး ရောဂါလက္ခဏာတွေကို ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။

ရေတိမ်

• Open-angle glaucoma (ထောင့်ပွင့်ရေတိမ်)

သောက်ဆေးပြား သို့မဟုတ် အကြောသွင်းဆေး ။ ၂၅၀မီလီဂရမ်ကို တစ်နေ့ တစ်ကြိမ်မှ လေးကြိမ်။

အာနိသင် ဖြည်းဖြည်းချင်းပြတဲ့ ဆေးတောင့် ။ ၅၀၀မီလီဂရမ်ကို တစ်နေ့ တစ်ကြိမ် သို့မဟုတ် နှစ်ကြိမ်။

• Closed-angle glaucoma (ထောင့်ပိတ် ရေတိမ်)။ ။

၂၅၀-၅၀၀မီလီဂရမ်ကို အကြောသွင်းဆေးဖြင့်သွင်းရမည်။ ၂ နာရီခြား သို့မဟုတ် ၄နာရီခြား တစ်ခါ လိုအပ်သလို သွင်းနိုင်ပြီး အများဆုံး သွင်းနိုင်သည့် ပမာဏမှာ တစ်နေ့လျှင် ၁ ဂရမ်ဖြစ်ပါတယ်။

အတက်ရောဂါအတွက်

8-30 mg/kg/day ကို လေးကြိမ်အထိ ခွဲပေးနိုင်သည်။ အများဆုံး တစ်နေ့ရင် ၁ဂရမ်ထက် မပိုရ။

လူနာက အတက်ရောဂါအတွက် အခြား ဆေးတွေကို သုံးစွဲနေရတာမျိုး ဖြစ်မယ်ဆိုရင် Acetalzolamide ကို အရင်ဆုံးစတင်ပေးသင့်တဲ့ ပမာဏက ၂၅၀ မီလီဂရမ် တစ်နေ့  တစ်ကြိမ်ဖြစ်သည်။ ဒါပေမယ့် Acetalzolamide တစ်မျိုးတည်းကိုသာ အသုံးပြုတာဖြစ်မယ်။ ကျောက်ကပ်လည်း ကျန်းမာတယ်ဆိုတဲ့ လူနာတွေ အနေနဲ့ တစ်နေ့ကို ဆေးပမာဏ ၃၇၅-၁၀၀၀ မီလီဂရမ်အထိ ပေးနိုင်ပါတယ်။ ကျောက်ကပ်အခြေအနေ မသိတဲ့ လူနာတွေအတွက် Acetalzolamide ကို လူနာရဲ့ ရောဂါအခြေအနေနဲ့ဲ့ဆေးဒဏ်ခံနိုင်စွမ်းတို့ကို မူတည်ပြီး ဆေးပမာဏကို တိုင်းတာချိန်ဆရပါမယ်။

ကလေးတွေအတွက် Acetazolamide (အက်စီတာဇိုးလမိုက်) ရဲ့ အသုံးပြုရမယ့်ပမာဏကဘယ်လောက်လဲ

ရေတိမ်အတွက် (၁နှစ် အထက်)

သောက်ဆေး ။ 8-30mg/kg/day သို့မဟုတ် 300-900 mg/m2/day ကို အကြိမ်ရေခွဲပြီး ၈နာရီခြားတစ်ခါ သောက်ရန်။

အကြောသွင်းဆေး ။ 20-40 mg/kg/day ကို အကြိမ်ရေခွဲပြီး ၆နာရီခြား တစ်ခါ ထိုးသွင်းရန်။

အများဆုံး သောက်နိုင်/သွင်းနိုင်သော ပမာဏမှာ တစ်နေ့လျှင် ၁ဂရမ်ပါ။

ဖောရောင်ခြင်းအတွက် (၁နှစ်နှင့် အထက်)

သောက်ဆေး သို့မဟုတ် အကြောသွင်းဆေး။ 5mg/kg သို့ မဟုတ် or 150 mg/m²ကို တစ်နေ့လျှင် တစ်ကြိမ်

အတက်ရောဂါအတွက် (၁ နှစ်နှင့်အထက်)

သောက်ဆေး ။ 8-30mg/kg/day ကို တစ်ကြိမ်မှ လေးကြိမ် ခွဲသောက်ရန်။ အများဆုံး သောက်နိုင်သော ပမာဏမှာ တစ်နေ့ကို ၁ဂရမ်ပါ။

ဦးခေါင်းအတွင်းအရည်စုပုံပြီး ခေါင်းကြီးနေသောရောဂါ (Hydrocephalus) အတွက်

သောက်ဆေး သို့မဟုတ် အကြောသွင်းဆေး ။ 20-100 mg/kg/day ကို ၆နာရီခြား တစ်ခါ သို့မဟုတ် ၈နာရီခြားတစ်ခါ သောက်နိုင်/သွင်းနိုင်ပါတယ်။ အများဆုံး သောက်နိုင်/သွင်းနိုင်သော ပမာဏမှာ တစ်နေ့လျှင် ၂ဂရမ်ပါ။

Acetazolamide (အက်စီတာဇိုးလမိုက်)ကို ဘယ်လိုရရှိနိုင်သလဲ

Acetazolamide (အက်စီတာဇိုးလမိုက်)ကို ရရှိနိုင်သောပုံစံများတွေကတော့

ကြာရှည်အာနိသင်ပြသော ဆေးတောင့် ။ ၅၀၀မီလီဂရမ်

ပုံမှန်ဆေးပြား ။ ၁၂၅မီလီဂရမ်၊ ၂၅၀မီလီဂရမ်

အရေးပေါ်အခြေအနေ ဒါမှမဟုတ် ဆေးပမာဏလွန်သွားချိန်မှာ ဘာလုပ်သင့်သလဲ။

အရေးပေါ်အခြေအနေ သို့မဟုတ် ဆေးပမာဏလွန်သွားတဲ့ အခြေအနေတွေမှာ အရေးပေါ်ဆေးရုံဆေးခန်းများမှာ သွားရောက်ကုသမှုခံယူပါ။

ဆေးသောက်ရမယ့်အချိန်လွတ်သွားခဲ့ရင် ဘာလုပ်ရမလဲ။

အက်စီတာဇိုးလမိုက်ကို သောက်သုံးဖို့ လွတ်သွားခဲ့ပါက (မေ့ခဲ့ပါက) သတိရတဲ့အချိန်မှာ အမြန်ဆုံးသောက်သုံးပါ။ ဒါပေမယ့် နောက်တစ်ကြိမ်သောက်ရမယ့်အချိန်မှ သတိရတယ်ဆိုရင်တော့ လွတ်သွားတဲ့ဆေးကို ထားလိုက်ပါ။ ပုံမှန်အတိုင်းပဲ ဆက်သောက်ပါ။ ဆေးနှစ်ခါ သောက်တာမျိုး မလုပ်ပါနဲ့။

[embed-health-tool-bmi]